Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 663 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N”131

Kraków,

Środa15Kwietnia1914,

Rocznik LXVII.

GZAS

Wyttwnle

Ważnepytania.

W pierwszej połowie przyszłego tygodnia zbie

rze się, jak zapewniają dzienniki, komisya par

lamentarna Koła polskiego dla omówienia sytua

cyi politycznej. Na porządku dzienny’m znajdzie

się także sprawa udziału Polaków w rządzie,

w którym zasiadało do chwili śmierci ś. p. mi

nistra Zaleskiego dwóch polskich ministrów, a

odtąd i od ustąpienia ministra Długosza bierze

w nim udział tylko kierownik ministerstwa ga

licyjskiego. Komisyi parlamentarnej przyjdzie

przeto rozstrzygnąć szereg problemów, decyzy’a

bowiem co do stanowiska Koła wobec kwestyi

udziału Polaków w rządzie, zależną jest od zba

dania i ocenienia wielu innych przesłanek.

Dwie z nich mają zasadnicze znaczenie. Ko

misya parlamentarna musi sarna zająć stanowi

sko i pomódz społeczeństwu do zoryentowania

się w kwestyi znaczenia obecnej ery bezparia*

mentarnej. Jaki jest jej kres? Od czego zależy

powrót normalnych stosunków? Kto ma w’ziąć

inicyatywę do akcyi, dążącej do usunięcia prze

szkód ? Czy akcya taka ma widoki powodze

nia? Jeżeli nie, czego należy pragnąć: rewizyi

konstytucyi, w jakim kierunku i jaką drogą?

Oto pytania, które zadają sobie wszyscy, Obe

cne rządy § 14 przyjęła ludność ze spokojem.

W tem samem tkwi najdosadniejsza charaktery

styka sytuacyi i ukryty werdykt dla parlamentu.

A jednak nie my jediń przywiązujemy zasadni

cze znaczenie do istnienia parlamentu. Gdzie

tkwi przyczyna rozbijająca w’szystkie dotychcza

sowe próby ugody czesko-niemieckiej i jaki zwią

zek da się odkryć między tą przyczyną a obe

cnem zrezygnowaniem z konstytucj’onalizmu?

Komisya parlamentarna winna daiej rozejrzeć

się w stosunkach politycznych własnego klubu.

Nikt chyba niema wątpliwości ani na chwilę, że

od siły i zwartości Koła zależy nietylko udział

Polaków w rządzie, ale we wy’sokim stopniu także

i kw’estya istnienia parlamentu. Nie chcemy przy

pominać przykrych epizodów, ale poczuc.ie, że

nie wszystko jest takieni, jak bywało dawniej,

jest ogólnem, Koło może wystąpić w obrocie par*

lamentaryzmu i domagać się dwóch foteli w rzą

dzie, gdy będzie miało siłę, mieć ją zaś będzie,

gdy będzie można liczyć na solidarne jego gło

sowanie w ważnych momentach. Zapewnienia

słow’ne syinpatyi nie m ają żadnej wagi, gdy w d e

cydującej chwili z tego lub innego powodu część

Koła wychodzi na kuloaiy.

Rozstrzygnięcie powyższych pytań przyniesie

odpowiedź na kWestyę udziału Polaków w rzą

dzie. Nie mamy bynajmniej zamiaru mówić o oso

bach. Nigdyśmy tego nie czynili. Z tradycyi

wiemj’, że w sprawie nominacyi ministra ula Ga

lieyi, prezydent minialrów, w propozycyi swej,

przedstawianej Koronie, liczy się z głosem Koła

polskiego w ten sposób, że najpierw tego głosu

pragnie wysłuchać. Co do drugiego fotelu porzą

dek chronologiczny jest odwrotny. Komisya par

lamentarna musi się z tem oczywiście liczyć i

stosownie do tego postąpi. Liczyć się winna da

lej z faktem, że zmiana całego gabinetu byłaby

tylko W’tedy możliwą do pomyślenia, gdyby ten

nowy gabinet przyniósł uzdrowienie sytuacyi, a

to chyba jest wykluczone na razie. W takim

stanie rzeczy, gdj’ podjęcie przez parlament nor

malnych funkcyj należy do dalszej przyszłości,

kraj nasz potrzebować będzie tem silniejszej pie

czy w rządzie. Staraniem naszem przeto powin

no być, aby zasiedli wnim najiężsi ludzie, a Ko

ła obowiązkiem jest. wyposażyć ich w możliwie naj

większy wpływ. Odpowiedź na pytanie co do udzia

łu Polaków w rządzie wypłynie, jak w’yżej za

znaczyliśmy, z rozważenia ogólnej sytuacyi; rze

czowy i ogólno krajowy charakter nada tej od

powiedzi w’ wyższym jeszcze stopniu uprzytom

nienie sobie, jak znakomitej, sprężystej i życzli

wej administracyi potrzebuje nasz kraj właśnie

w obecnej dobie, gdy skutki klęsk i przesilenia

finansowego dopiero teraz właściw’ym sobie cię

żarem spadną na ludność. Są one bardzo po

W’ażne i bardzo dotkliwe. W rządzie przyjdzie

naszym reprezentantom czuwa.ć nad utrzyma

niem naszego politycznego wpływu i starać się

o szybką, naprawdę skuteczną pomoc, dla ura

towania kraju od niedających się obliczyć strat

ekonomicznych i wslrząśnień społecznych.

Zadanie komisyi parlamentarnej Koła polskie

go jest przeto w obecnym stanie rzeczy wyjąt

kowo doniosłe.

Pożyczk

ai dyplom

acja.

Kapitał francuski, dawniej dostępny wszystkim

państwom i państewkom nawet bardzo egzoty cz

°yn’) jeśli dawały jakąkolwiek pewność zwrotu

i widoki korzyści komercyalnycb, Btał się od

pewnego czasu wybrednym w szukaniu i wybo

rzo lokaty, a wybór ten czyni zależnym dziś

główn ie od względów politycznych. Dawniej wiel

kie sumy francuskie lokowano nawet w kraju

dziedzicznych w’rogów", w Niemczech, nie wa

hano się także zssilsć kredytem inny’ch państw

trójprzymierza, Austro-Węgier i Włoch. Rząd

francuski zastrzegcł sobie ty]ko wpływ na wiel

kie zagraniczne operacye kredytowe, zwracające

się do francuskiego rynku pieniężnego; o mniej

sze, np. w kwocie 50 do 150 milionów, nie wiele

się troszczył. Dziś zmieniło się to radykalnie.

Rząd rozciągnął nadzór naw’et na najdrobniejsze

pożyczki udzielane zagraniey, a bez zezwolenia

ministra skarbu żadna nie może uzyskać ,,koty"

na giełdach francuskich; co więcej, czuwa rad

tem, ażeby’ najmniejszej nawet sumy nie »trzy

mały we Francj’i państwa, których polityka nie

idzie po linii trójporozumienia. W ten sposób

zamknięto od lat kilku zupełnie francuski rynek

pieniężny dla Austryi i dla Węgier, a tem sa

mem także dla Galicyi, której skontraktowana

już w roku zeszłym z bankami francuskimi po

życzka krajowa rozbiła się, jak wiadomo, o opór

p. Caillaux .

Nowy ten kierunek francuskiej polityki finan

sowej wobec zagranicy, ujawnił się dobitnie po

wojnie bałkańskiej. Prawie wszystkie państwa

półwyspu bałkańskiego, wycieńczone wojną, szu

kały kredytu w Paryżu, lecz nie wszystkie zdo

łały go uzyskać. Przedewszystkiem odmówiono

stanow’czo nieszczęśliwej i najwięcej zasiłku ta

kiego potrzebującej Bułgaryi — gdy objawiać

się w niej zaczęły tendencye antyrosyjskie. Od

mówiono go dalej Turcj’i, gdy po wojnie szu

kała ponownie oparcia o trój przymierze i gdy

reorganizacj’ę swej rozbitej armii powierzyła nie

mieckiej misyi wojskowej. Natomiast uwzględnio

no potrzeby Grecyi i Serbii — pierwszej w kw’o

cie 175, drugiej w kwocie 250 milionów franków.

Ukaranie Turcyi tego rodzaju odmow’ą doko

nało się w sposób niemal drastyczny, nastąpiło

bowiem w toku już ułożonej i przeprowadzanej

emisyi drogą werdyktu ministra skarbu niedopu

szczająeego tej pożyczki na giełdę francuską.

Lecz jeszcze rok nie upłynął - a ta sama Tur

cya otrzymała we Francyi pożyczkę, w porów

naniu ze swoimi zasobami materyalnymi, bardzo

znaczną, w kwocie 800 milionów franków. Umo

wę zaw’arto w tych dniach, uzyskała ona już

aprobatę rządu francuskiego, mimo, że skarb

francuski po dziś dzień nie pokrył jeszcze nową

pożyczką własnego zapotrzebowania kredytowe

go w sumie 1.400 milionów’, któremu, jak gło

szono ze strony rządu, zastrzedz należy pierw

szeństwo. Stanowisko kół rządowych francuskich

względem Turcyi zmieniło się więc zupełnie.

Warunki, pod któremi dano Turcyi tę pożycz

kę, są dość ciężkie. Otrzyma ona 800 milionów

franków nie od razu, lecz w dwóch ratach:

pierwszą — 500 milionów, już w kwietniu, dru

gą, 300 milionów’ w’ końcu r. b.,

właściwie zaś

otrzyma tylko 680 milionów, ponieważ kurs

emisyjny pożyczki ustalono na 85 procent. Mimo

tak niskiego kursu będzie to pożyczka 4 i pół

procentowa. Ponadto rząd turecki okupić musi

ten kredyt wieikiemi koncesyami na polu gospo

darczetn, nadto zaś zobowiązać się uroczyście,

że nie użyje go na cele wojenne w’zględem pew

ny’ch, w umowie wymienionych mocarstw i

państw. Z pożyczki wolno rządowi tureckiemu

spłacić tylko zaciągnięte z pow’odu wojny krót

koterminowe lub bieżące pożyczki, wypłacić za

ległe pensye urzędnikom, wyrównać rachunki za

dostawy, przeznaczyć 100 milionów na budowę

dróg oraz innych środków komunikacyjnych, a

dopiero pozostałą resztę zachować w kasie na

dalsze potrzeby — oprócz w’ojennych. Jako

specyalne zaś wynagrodzenie za uzyskany kre

dy’t, udzielić ma Tureya przedsiębiorstwom fra n

cuskim koncesyi na budowę następujących k o

lei żelaznych: Samsun- Siwas Kharput-Argkana,

ArgbanaBiltis-Wan z połączeniem z niemiecką

koleją anatolską, Trebiżonda - Erzerum - Siwas,

wreszcie Samsun Siwas Konstantynopol.

Uzyskanie tych koncesyi — jest sukcesem

Francyi a porażką Niemiec. Przełamują one do

tychczasowy monopol niemiecki co do budowy’

kolei w Azyi mniejszej, a w wielu wypadkach

korzystną eksploątacyę tamtejszych koiei nie

mieckich czynią zależną od nowych linij fran

cuski h i od zaprowadzonej na Ij’ch liniach po

lityki taryfowej. Następstwem tej urnowy tu

recko-franeuskiej pawiana stać się osobna umo

wa między NieraScsfenf^ a Francj’ą w sprawie

owych kolei, umowa, którą Niemcy zmuszone

będą zapewne opłacić koncesyami ze swej stro

ny. Ryw’alizasya Francyi właśnie na tem polu

może stać się dla interesów Niemiec na wscho

dzie co najmniej niewygodną.

Aby umożliwić Turcyi oprocentowanie nowego

długu i uregulowanie finansów, Franeya zgodziła

się na podwyższenie tureckich ceł z 12 na 15

procent, na zaprowadzenie w Turcyi monopolu

na cukier, spirytus, bibułki do papierosów, n a

ftę, karty do gry i zapałki — więc na te Wrzy

stkie importowane dotychczas z zagranicy arty

kuły, których Turcyi dostarczały Austro Węgry.

W świetle tych warunków nowa francuska ope

raeya f nansowa zyskuje cecby zręcznie pizepro*

wadzouego szachu, przeciw dwom państwom trój

przymierza, na razie tylko finausowego, lecz w

skutsach politycznego.

Turcy a w poprzednim

francuskim bojkotem finansowym doprowadzona

do takiej sytuacyi, nie mogła nie zgodzić się na

te warunki, ponieważ zkądinąd nie byłaby otrzy

mała pożyczki. Będzie ODa dziś w większej je

szcze mierze zawisła od trójporozumienia, będzie

przedewszystkiem mia!a skrępowane ręce wobec

Rosyi. Znaczenie niemieckiej misyi wojskowej

w Konstantynopolu zbladło jeszcze bardziej —

bo i misya ta opłacaną dziś będzie pieniądzmi

francuskimi.

Przemowa jen. Żylińskiego.

Nowy jenerał* gubernator warszawski, jenerał

adjntant Żylińskij, przyjmował w ubiegłą sobo

tę — jak doniosły depesze — przedstawicieli

władz cywilnych i wojskowych, którzy, w licz

bie około 300 osób, zebrali się w trzech salach

b. Zamku królewskiego. Jenerał-gubernator wy

głosił przj’ tej sposobności przemówienia do

przedstawicieli władz wojskowych i cywilnych.

W sali tronowej zgromadziło się duchowieństwo,

w sali błękitnej — wojskowi, w sali kolumno

wej — urzędnicy cywilni. Wojskowych przed

stawiał jenerał-jazdy bar. Rausch von Trauben*

berg, pomocnik dowodzącego wojskami i jene

rał-lejtenant Oranowskij, naczelnik sztabu war

szawskiego okręgu wojskowego; urzędników zaś

cywilnych szambelan Charłamow, dyr. kancela

ryi jenerał-gubernatora.

W orzemówieniu do władz wojskowych jeno

rał-adjutant Żylińskij zaznaczył, że miał sposo

bność poznać już wojska warszawskiego okręgu

wojennego, przed laty bowiem siedmiu zajmo

wał stanowisko dowódcy 14-ej dywizyi konniej’.

Zakończył przemówienie swoje wyrażeniem n a

dziei, że ,,wojska, które w liczbie dowódców

swoich *niały niezapomnianej pamięci feldmar

szałka Hurkę, nie mogą zapomnieć tradycyi je

go, które niewątpliwie żyją i żyć będą wśród

nich". Przemówienie, wygłoszone do przedstawi

cieli władz cywilnych, brzmiało, wediug Warss.

Dniew. jak następuje :

,,Jego Cesarskiej Mości Najjaśniejszemu Panu

podobało się postawić mnie na czele zarządu

krajem nadwiślańskim. Przyjmując w pokorze

ten miłościwy dowód zaufania monarszego, wy’

tężę, oczy’wiście, wszystkie siły, ażeby wypełnić

włożony na mnie odpowiedzialny obowiązek. Mia

łem już możność zapoznać się nieco ze sprawą

zarządu krajem, zajmowałem bowiem w latach

1906 i 1907 stanowisko tymczasowego jenerał

gubernatora gubernii kieleckiej. Praco7/ałem wów’

czas pod kierunkiem czcigodnego i przez wszyst

kich szanowanego jenerał adjutanta Skalona, któ

ry dzielnie i z zaparciem s;ę zajmował stanowi

sko jenerał-gubernatora warszawskiego w owych

ciężkich dla Rosyi latach. Własnego doświadcze

nia mam jednak zbyt mało i polegać będę, o

czywiście, n a waszera doświadczeniu, panowie

i liczę na waszą pomoc i współdziałanie.

,,Monarch owie rosy’js cy traktow’ali zaws z e kraj

nadwiślański z taką samą ojcowską troskliwo

ścią, jak i wszystkie inne prowincye naszej roz

ległej ojczyzny. Niedawno jeszcze włościaństwo

miejscowe święciło 50-lecie jednego z najw’spa

nialszych w dziejach aktu troskliwości monar

szej o dobroby’t jego. Władza miejscowa więc

w kraju, wykonując rozkazy monarchów swoich,

nie może być inną, jak tylko władzą życzliwą,

równocześnie jednak władzą twardą, która po

trafi’i gotowa będzie w razie konieczności oka

zać siłę, jaką jej daje prawo i nakazuje obo

wiązek.

,,W ciągu ostatnich stu Jat pod berłem monar

chów rosyjskich kraj nadwiślański zakwitł: p rze

mysł jego rozwinął się niezwykle, dobrobyt lu

dności wiejskiej podniósł się po nadaniu wło

ścianom g rutów ; interesami ekonomiczny’mi zwią

zana ona już jest z całą Rosyą wew’nętrzną;

liczne tysiące mieszkańców miejscowych oddają

wiedzę swoją i pracę w rozmaitych dziedzinach

działalności ua całej przestrzeni państwa. Powin

niśmy więc konsekwentnie prowadzić w dalszym

ciągu kraj ten drogą, wytkniętą przez historyę,

tą samą wspólną dla Rosyi całej drogą, wiodą

cą do dobrobytu, jedności i potęgi, którą odda

wna prowadzą ojczyznę naszą jej monarsi w’o

dzowie" .

Zjazd w Abazyi.

Wiedeń, 15 kwietnia.

Dzienniki dzisiejsze poświęcają .wiele miejs ca

zjazdowi w Abazyi. Omawiają w artykułach

wstępnych znaczenie spotkania, które stanowi

nowy dowód serdecznych stosunków między Au

stro-Węgrami i Włochami. Pólurzędowy Frem

denblatł stwierdza stanowczą nadzieję, że Euro

pa uadal się będzie cieszyć pokojem. Uprawnia

ją do tej nadziei silne węzły,* łączące mocarstwa

trójprzymierza, oraz pokojowe zepewnienia dru

giej grupy mocarstw.

N. fr. Presse pisze; Sojusz Austro-Węgier

z Włochami je3t koniecznością, której niezmie

rną nastroje, ani rozstroje. Bez niego musiałoby

przyjść do zamącenia pokoju europejskiego. So

jusz między Austro-Węgrami a Włochami stoi

na straży pokoju. N. XV. Tcigblatł otrzymuje

z włoskich kól politycznych z Abazyi wiadomość,

że konferencye dotyczyć będą głównie utrzyma

nia równowagi sił na inorzu Adryatyckiem, kwe

styi kolei, która ma połączyć Dunaj z Adryaty

kiem, kolei wschodniej i ewentualnego przenie

sienia stolicy państwa albańskiego do Skutari,

względnie Elbassanu. Omawianą będzie także

sprawa wysp. Informator N. W. Tacjblałtu

zwraca uwagę, że do projektowanej wizyty ce

sarza Wilhelma w Bukareszcie przywiązują wiel

kie znaczenie.

Abazy8, 15 kwietnia.

Powszechną uwagę zwraca fakt, że wczoraj

bawił w Abazyi książę Borys bułgarski, który

przyjechał z Brioni. W hotelu Stefania odbyło

się krótkie spotkanie księcia z obu ministrami.

O wczorajszych konfereacyach nie w y dano

oficya1nego,sprawozdaaia,Pierwszyszef

sekcyi w ministerstwie »praw zagranicznych, bar.

Macchio, przybył do Abazyi i będzie brał udział

w dalszych konfereacyach między hr. Berchtol*

dern a margrabią San Giuliano.

Abazya 15 kwietnia.

Pierwszy szef sekcyi w ministerstwie sp raw

zagranicznych, Macchio, przybył tu i weźmie

udział w dzisiejszej popołudniawej konferencyi

obu ministrów’ spraw zagranicznych. Br. Macchio

wraca jutro do Wiednia. Dzisiaj o godzinie 10

przedpołudniem udał się hr. Berchtold na kon

ferencj’ę do S a n Giuliana.

25prasy’ ruskiej.

O ministra dla Galicyi.

Z powodu doniesień niektórych pism, że teka

ministra d!a Galicyi ma być wkrótce definityw

nie obsadzoną, pisze główny organ ukraiński

Diło: ,Z narodowo-politycznego stanowiska nic

n as to nie obchodzi, który polski polityk imie

niem Kola jtolskiego będzie wykonywał w ra

dzie Korony fuukcye zastępcy Galicyi, zastępcy,

który od naszego narodu nie ma i mieć nie bę

dzie mandatu do tego. Ale ważnem jest dla nas

i powinno wreszcie stać się miarodajnem dla n a

szej parlamentarnej polityki to, że taka instytu*

eya (minister dla Galicyi) wogóle istnieje w Au

stryi i że oua stwierdza, iż państwo dotąd jesz

cze uważa Ga!icyę za polityczną domenę tylko

polskiego narodu. Jeżeli nie można wyobrazić

sobie np. czeskiego polityka, który utrzymywał

by jakiekolwiekbądź polityczne stosunki z nie

mieckim narodowym ministrem i na odwrót nie

można wyobrazić sobie Niemca, który pozosta

wałby w jakichkolwiek stosunkach z czeskim

narodowym ministrem, to nie tracimy nadziei, że

nakoniec także ukraińscy politycy przekonają

się, że utrzymywanie stosunków z ministrem

Koła polskiego nietylko obraża naszą cześć na

rodową, ale jest także politycznie nierozumnym

aktem, gdyż jest faktycznem przyznaniem, że ta

GÓRA

ATHOS

(X. iii. C zerm iński: ,N* górze Athos wśród repu

bliki mniszej").

Agion Oros —

,,Święta Góra Athos" ! Jakże

dziwny urok tajemniczości tkwi w samej nazwie

tej góry, otoczonej mglistym wieńcem legend,

poświęconej po wsze czasy kultowi Bóstwa. Mato

0 niej słychać w historyi, t.ak, jakoby wielkie

wydarzenia światowe okrążały ją, nie znajdując

do»lępu do jej skalistych brzegów. Od czasu do

czasu, za dni naszych słyszymy, że tam coś wre

1 kipi; dzienniki przynoszą urywane, niezrozu

miałe dla ogółu echa, świadczące, że wśród tej

olbrzymiej pustelni jest życie. Niemal ignorowa

na przez świat zachodni, Góra Athos ze swą ie

publiką mDiszą jest bardziej znana światu wscho

dniemu, skąd co roku setki pielgrzymów dążą

do jej przybytków, zbudowanych po części na

podwalinach starożytnych gmachów. Staia tra

dycya grecka umieszcza na Górze Athos słynącą

przez długie wieki świątynię Apolliua, otoczoną

chramami innych bogów, tradyeya chrześciańska

zaś opowiada o cudownem wzięciu w posiadanie

całego półwyspu przez Najśw. Pannę, której

cześć, chwilowo przerwana z rozkazu Juliana

Apostaty, przetrwała dziewiętnaście wieków i po

dziś dzień w całej pełni jaśnieje.

Po dziś dzień też bije cudowne zrodło w.

Atanazego, założyciela Ław ry i rzec można u

chowuego praojca tej wielkiej, a dziwnąj lod -

ny mniszej. Półwysep atho-k) jest

wschodnim z trzech języków Cha cy y .

sandra, Longos i Athos, wrzynający( i się w

rżę Egejskie; obejmuje około ob klin. długości,

a 5 — 10 szerokości. Powierzchnia jego leśna, a

górzj’sta wznosi się stopniowo, aż do wysokośd

1935 metrów, skąd niemal prostopadle ścięta

w falach morskich kąpie swoje podoóża. Na tych

stokach, wśród skał, rizpadlin i borów, rozsiane

są monastery niby starożytne zamczyska, każdy

tworzący osobną całość z przyległemi budynka

mi, z cerkwiami, z dziedzińcami z olbrzymiemi

gmachami, pamiętającemi wieki. Niektóre z nich,

jak n. p. Ławra św. Atanazego, otoczone są gru

bym murem z forteeznemi basztami. Jest piócz

nich i miasto stołeczne Karyes, jedj’ny punkt

handlowy, siedziba Kaimakana czyli urzędnika

tureckiego i najwyższej Rady z Protosem na

czele, zarządzającej ludnością 10.000 mnichów.

Jedynym zda się Polakiem, który za naszj’ch

czasów zwiedził dokładaie całą Świętą Górę, jest

O. Marcin Czermiński. W każdym razie jest je

dynyrw, który ją opisał i dał nam jej obraz tak

w opowiadaniu jak i w mnogich rycinach, do

zwalających każdemu oku sięgnąć w ten świat

malowniczy a dziwnj’, dotąd przed większością

naszych zamknięty. Z książki O. Czermińskiego

Na Górze Athos czerpiemy wszystkie szczegóły,

które dadzą się wtłoczyć w ramy sprawozdania.

Z dziejów Athosn widzimy, iż św. Atanazy

zastał już na Św. Górze pustelnie, podobne do

osad pustelniczych ua Thebaidzie. Żyli tu ludzie

pobożni, zbiegowie od świata, poświęceni umart

wieniu i modlitwie, ale nie związani żadną r e

gułą. Dopiero św. Atanazy, zbudowawszy Ławrę

za pomocą cesarza Nicefora Foltasa, nadał swym

mnichom regułę, opartą na przepisach św. Bazy

lego i Teodora ze Studionu. Nicefor wyposażyw

szy Ławrę, wyjął ją z pod zwierzchności świe

ckiej ; następca zaś jego Jan Titnisces, podniósł

do 120 liczbę mnichów, która z, czasem w sa

mej Ławrze wzrosła do 800. Wtedy już na Alho

sie istniał w Watopedi kościół, założony przez

siostrzeńca cesarza Teodozyusza, na podwalinach

starożytnej budowli. Dwa kościoły wzniesione

niegdyś przez Konstantyna W. znikły były za

czasów Juliana. W Watopedi miał w XII w. s ta

nąć nad wspaniałą przystanią kolistą, ukryty pad

wzgórzem, jakby zamek olbrzymi o warownych

murach i strzelającej po nad nim wieżycy, mo

naster założony w końcu XII w. przez królewi

cza serbskiego Saw’ę. Był on synem potężnego

króla Stefana, który chwilowo zawładnął był

Bułgaryą, Epirem, Macedonią i wschodnią czę

ścią Dalmacyi, a następnie opuszczając wszyst

kie swoje królestwa połączył się z ukochanym

synem swoim w klasztorze. Po dziś dzień mona

ster św. Sawy jest jednym z najpoważniejszych

i najpiękniejszych całego półwyspu.

Reguła św. Atanazego była surową, zabrania

ła bowiem trzymania na Athosie wszelkich ży

wych istot żeńskiego rodzaju. Nawet kur i krów

dotąd mieć nie wolno, a wszelkie używane mle

ko przychodzi w stanie kondensowanym. W na

stępnym wieku atoli, wielkie już nastąpiło roz

luźnienie, które mimo prób poprawy, przedsię

wzięty’ch przez Konstantego Inonomacha, trwało

dalej,’ rozciągając się na całą Grecyę a dosięgło

szczytu, za panowania cesarzy łacińskich w Kon

stantynopolu. Monastery wówczas stały się przed

miotem wycieczek rabunkowych, awanturników

przybyły’ch wraz z Krzyżowcami z Zachodu. P a

pieże usiłowali brać mnichów w opiekę; rabun—

Ui wprawdzie ustały, ale wiek XIII stał się znów

widownią zamachów z różnych stron na nieza

wisłość Athosu.

W XIV w1, cesarz Androoik Paleologos poddał

go rządom patryarcby carogrodzkiego z władzą

mianowania Protosów. Patryarcba zaś poddał go

biskupowi z Herissos, a działo się to nie gwcli

przyw rócenia reguły lub wzmocnienia hierarchii,

ale z obawy przed żywiołem słowiańskim, k tó

rego przewaga poczynała Grekom zagrażać. Wo

góle dzieje Athosu możnaby streścić w słowach :

waika Greków ze Słowianami a pośrednio z Ru

mumunami i Gruzinami. Walka ta trwa dotych

czas i pytanie, jak się zakończy i jakiego końca

życzyć jej wy’pada. W tym wypadku zdawałoby

się, że chodziło nietylko o przewagę Greków, ale

o utwierdzenie Athosu w’ świeżem odstępstwie

od Rzymu. Zaledwie bowiem zostało dokonane

już w r. 1395 patryarcha Antonios zwrócił mni

chom athoskim dawną niezależność.

Po tem nastała epoka zewnętrznego spokoju,

ale że schnie gałąź odłącz ma od pnia, więc też

wśród mnichów jęły powstawać różne teologicz

ne teorye, z których niejedna mogła się była

wylęgnąć w mózgu wschodniego fakira. Znalazł

się wtedy mnich pochodzenia włoskiego Barlaam,

którego jasny rozum zaprotestował przeciw mi

stycznym absurdom i skupił wkoło siebie wszystkie

zdrowsze umysły’, tworząc liczne stronnictwo.

Spór się zaognił i przybrał znaczne rozmiary,

gdjż i poza świętą Górą wmięszali się doń wy

socy dygnitarze duchowni, aż wkońcu oddano

rzecz całą pod sąd cesarza Jana Kantakuzena

Ten zaś wyrokiem swoim przeważył szalę na

korzyść antykatolickich szermierzy.

Działo się to niemal w przeddzień wielkiej bu

rzy’, mającej pochłonąć Bizantyńskie cesarstwo.

W r. 1530 Turcy opanowali Tessalię, a wraz

z nią i półwysep Athoski z jego mniszą ludno

ścią. Zrazu sułtanowie otoczyli świętą Górę po

szanowaniem i opieką, pod której osioną wszakże

zaczęto z czasem znaczne od mnichów wybierać

haracze. Monastery popadły w nędzę i jęły rato

wać się handlem; zapanowało rozluźnienie nie

tylko reguły, ale i oby’czajów; dzikie instynkta

brały górę, zazdrość, nienawiść tak, iż pobożne

zgromadzenia mnisze zmieniły się w bandy, na

padające się zbrojni) nawzajem. Gdy w drugiej

połowie XVII w. patryarcha Bardalis przedsię

wziął przeprowadzenie napowrót ładu i reguły,

niejeden monaster i niejedna cerkiew były w rui

nach.

Przywrócono porządek, ale nie ku ogólne

mu dobru. Grecy wykorzystali nędzę klasztorów

obcoplemiennych, aby z wyższych urzędów zep

chnąć wszystkich Słowian i Rumunów, podobnie

jak już poprzednio w’ypchnęli byli Gruzinów z ich

monasteru w Swiron a Rusinom odebrali mona

ster Pantaleismon. Bułgarom z czterech posiada

nych monasterów jeden tylko pozostał... Przez

półtora wieku Grecy, opłacając się tylko Porcie,

panowali niemal wyłącznie na Świętej Górze.

Gdy jednak w r. 1830 dla ich politycznej oj

czy’zny ,,Zmartwychwstania godzina wy’biła", a

przez to otwarło się dnżo po3ad świeckich cy

wilnych i wojskowych, od razu szeregi kandyda

tów do życia zakonnego jęły się przerzedzać.

Wraz z liczbą mnichów upadła na Athosie prze

waga Greków, których miejsce napowrót zajęli

Słowianie i Rumuni zbudowali sobie wspaniały

,,skit" tuż pod bokiem Ławry; Rcsyanie zagar

nęli Pantaleismon, najwspanialszy obok Ła

wry monaster na całym Athosie. Jestto, sądząc

z rycin, skład wielkich 4-o i 5-o piętrowych

gmachów, posiadający 23 cerkwie, piękną bi

blie tekę, bogatą w cenne rękopisy, skupowane

skrzętnie po uboższych klasztorach, zasypujący

całą Rosyę własnemi wydawnictwami. Zbudo

wany jest od strony południa, nad samem mo

rzem, u stóp prostopadle ściętej góry. Wysoko

po nad nim, na gołej skale wystrzelającej z wień

ca czarnego lasu kapliczka Przemienienia Pań

skiego zda się panować nad morzem, nad lasami

i nad osadami mniszemi caiego półwyspu.

(Dok. n.)

Teresa ]podzięka,

,CZAS * i cl,o da z wyjątkiem d rn po nied/ie 1i i świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowicie:

god z,m e t, ran o i o godzinie 3 popołudniu.

erw

ieczo

y10 h

al.. ra

v4h

l ! z prz esyłką pocztową:

OT,^X,

/ wieczorny 12 hal., ranny 6 hal.

PRENUMERATA WYNOSI:

W Krakowie w mieiscu

I%%°if.^ rok

kwartał na 1 miesiąc

*_* ***»eeeee |j 30 koron j] 7 kor. 50 b. 2 kor. 50 hal

z odnoszeniem do domu

H 36 kornn

?,i

Pocztą w państwie Austryackiem

....

koron

*kor-

3kor. -

Z dw uk r ot ną w y syłką p o c z t o w a ...................................................

aou°r°n

bkor- -

3kpr-—

Poczta w naństwiP

koron10 kor. 50 h.3 kor. 50 hal.

Do wszystkich naństw T ni^

’

.............................

42 koron 10 kor. 50 n. 3 kor. 50 hal.

państw, należących do związkupocztowego 48 koron

12ker -

4kor -

państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) 18 rb. 80 k. 4 rb. 70 k. 1 rb. 60 kop.

*bonaUrLnTńla°^ tr0,,7 yI%ZU pis% zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem,

Moskwiein lP»V

ią " r2^dY P°cztowe: w Pe.tersburgu, Warszawie, Kijowie, WHnie;

, !,!i

innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytość

P-,

ę poczto w eg o najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

łliedzumfroriJ^irszen1a Przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungra, I.. i E. Metz! i Syn,

ę ynarodowe Biuro ogłoszeń — w Kijowie księgarnia l,. Idzikowskiego - w W ilnie biuro

dzi en ników K. Taubera.

Prenumerat(! przyjmują* Administracya Cząsu w K rakowie i urzędy pocztowe. Miejscową pre

n u m e r a t ą księg. S. A. Krzyżanowskiego, h andle: St. Karlińskiego, t rafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, GL Trafika. We Lwowie ,*Czas" jest do nabycia w biurach dzie*. A

Olszewskie((,

5. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sącza na perMła

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerńw kolejowych.

Ceny ogło sz eń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny. cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hal., następny po 15hal. Nadesłane i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 00 hal. za każdy raz. G łosy publiczności po 2 kor.; komunikaty handlowe

po kronice i po dziale ekonomicznym; komunikatyprywatne, śluby, zaręczyny itp. po lk or . od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i p renum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników I,. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w P odgórzu roturalski; w P rze

myślu A. Juszyński księgarnia i E. Bi!let; w Rzeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i S(i.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Cite de lr eyis e; w W i e d n i u Haasenstein 6c Vogler, R. Mosse (także we wszysfc*

kich filiach): H. Schalek, M, Puk es, E, Braun, J. Danneberg, Bock 6l ITerzfeld, H. F ri edl (tylko pre_

numeratę H. Goldschnudt (S Comp.); w Frankfurcie n. M. G. J,. Daube * Comp., w Pradze cze

sk iej l r. Hovorka. Listy z piemądzmi i p rz ek a zy pieniężne ,na prenumeratę i ogłoszeuia przyj’

ni uje Administracya Czasu w Krakowie. R ekl a m a cj e nieopieczętowan e nie p odlegają opłacie pocztow ej

Listów nie opłaconych nie przyjmuje się. Rękopisó w nadsyłanych nie zwraca się.

ŁWF- Za każdą zmianą adresu dopłaca się 40 ha!.

=ąSBSł

ADRES REDAKCYI: ul. św, Tomasza Nr 32

Telefon Nr 50.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu