Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 676 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N" 50.

KrakusiJ i. Marcą _ Sobola.

C sa a wyohodzi c o ,d zie n n ię Wićczór (wyjąważy łiodtlele i dnie świąlścisne).

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lw owie kogatuje 10 centów. ’A

Preiuuneraia wynosi:

THa:jscowa łr Krakowie. . . . rocznie złr 20 - kwartalnie złr 5

miesięcznie złr. 2

we Lwowie .

ł o e z t a w państwie Auątryackićm

B do P r n s ...................... .... .

B , Rzeszy niemieckiej .

Anglii . .

B B Włoch i Szwajcaryi.

B ( e B elgii . ..................

n21

a24

tal. 17 sgr. 2

%r10

fran. 108

B 116

5c,25

’t6

tal. 4 sgr. 8

frank. 27

n29

,20

Lisy a pieniędzmi przesyłane być winDy franco do Administracji _Czaso."

Li(fty reklamacyjne

niezapieczętowane, nie ulegąj§ frankowaniu. - L la tó a v niefrankowanych nie przyjmuje eię.

Rok 1866.

n21

n 2C,25

tal. I sr. 16

1a25

frank. 10

Prenumeratę prz?jinuja;

W Krakowie: Bióra Admiiiwtraeyi bC z a s i j u w ltynku Dod L

tudzież wuystkfe

P’Krduff^ - M dolc—

OtfZoaaenia (inseraty) wszelkiego rodząjt, przyjmują się za oplata: od wierna ,w , .

....

niut:ezczeiiie p .

wsxvrsissrite,SŁwfiSASr’v

p.9.Łm

,, ckw.j

LiŁ p.ggjjrasffgyKaayyya

H ę k o |,I ,m a tud /latm Bedakcyi, nie zwracają się i mszczone będą.

Uprasza się tych pp. Prenumeratorów

na sprawozdania Sejmowe,

którzy się z prenumeratą na dalsze 5G

arkuszy dotychczas nie uiścili, o ła

skawe nadesłanie przypadającej kwoty

25|r. l , ażeby w odbieraniu sprawo

zdań nie doznali zwłoki.

Kraków 2 marca, m/

,,Podczas gdy Anglia zawiesza habeas cor

pus w Irlandyi, era zaspokojenia inauguruje

się w Polsce," —tak piszą z Petersburga

pod dniem 19 z. m. do lVorda. j

Odczytawszy ten szumny początek listu,

któżby nie sądził, że coś nadzwyczajnego

się stało lub stanie, co daje prawo liberal

nej R,osyi tak surowo karcić despotyczną

Anglię. Dalej atoli przekonać się łatwo, że

nic nowego nie ma, prócz nowego blichtru

rzuconego Europie. Rosya znosi w zasa

dzie rząd wojenny w Królestwie Polskiem

zaprowadzony w skutku powstania. Tak,

ale zostawiago wpraktyce, bo stan wo

jenny trwał od lat trzydziestu i trwać nigdy

nie przestanie. I jakże to go znosi w zasa

dzie? Oto owem rozporządzeniem, które

ma przywrócić podział administracyjny kra

ju na ośm gubernij. Naczelników wojennych

guberskich nie ma być dalej, ale pozosta

ną naczelnicy wojskowi powiatowi Policya

ta suma co przedtem: oto owe wielkie zmia

ny, które w końcu większą tylko władzę

dadzą Komitetowi urządzającemu czyli księ

ciu Czerkaskiemu a zmniejszą nieco władzę

namiestniczą br. Berga. Możnaby się zapy

tać mieszkańców nieszczęśliwego królestwa:

czy z owej zmiany kontenci, eo im ta no

wa era rokuje? Europa również się nie u

wiedzie, bo wie od dawna, co znaczą ro

syjskie frazesy: Ubi solitudinem faciunt,pacem

apellant.

Po takim przykładzie przesady dzienni

karskiej, przytoczyć możemy sn ó rr przy-,

Jclad niesłychanej skromności. Długie mil

czenie zachowane przez rosyjską prasę na

styczniowe nasze artykuły oceniające zabór

dóbr kościelnych i ,,reformę" duchowień

stwa w Królestwie Polskiem, przypisywa

liśmy owej pogardzie, jaką zawsze dla pra

wdy okazywać ona zwykła. Zresztą, najle

piej milczeć, gdzie nie ma eo powiedzieć.

W połowie lutego zjawia się atoli artykuł

w Dzienniku Warszawskim, który nic nie zna

lazł w odpowiedzi, jak zestawić ukaz cesar

ski z wnioskami Robespierra. Artykuł w for

mie listu z Paryża, uważaliśmy za wybryk,

który redakcya Dziennika przeoczyła. Gdy

atoli nic dalej nie nastąpiło, pominąć i tego

nie możemy.

W edług owego korespondenta, Robespier

re na posiedzeniu 31go maja 1789 r. Kon

wentu narodow ego postawił następujące

wnioski, które były przyjęte: Księża są u

rzędnikami; mają być tylko biskupi i pro

boszcze; bezżeństwo księży znosi się; na

uwiedzeniu 9go czerwca wniósł, aby wy- \

)oru biskupów uie powierzać duehowień

ńwu zwołanemu na synod; nakoniec 16go

’^erwca, aby biskupi wieli tylko pensyą ,

12,000 franków. K aże nam więc porównać i

e wnioski z ukazem i utrzymuje, że ogro- i

una jest różnica: w hierarchii kościelnej, 1

ło hierarchia została w Polsce utrzymaną; j

wprzywilejach, bo konsystorze w Warsza-t

tvie i innych dyecezyaeh funkcyonują i mia

mją po dawnemu; w płacy, bo biskupi pol

scy pobierają drugie tyle co francuskim

conwent przeznaczył; nakoniec różnica pod

względem stanu cywilnego, ,,bo ukaz nie !

rozkazuje księżom żenić się, podczas gdy

konwent narodowy uczynił to."

Nie może

być przeto podobieństwa tam, pisze koń

cząc, gdzie zachodzą tak wielkie różnice.

Nie będziemy szykanować tak skromnego

przeciwnika tem, że Robespierre nie mógł po

stawić 31 maja 1789 wniosków na posie

dzeniu konwentu, bo konwentu wtedy nie

było. Była w tedy konstytuanta, która o

twarta 5go maja 1789, trwał? do 30go wrze

śnia 1791. Później jak wiadomo było Zgro

madzenie prawodawcze, a nareszcie konwent

21 września 1792 r. Mniejsza o to, -

tylko historya. Myśmy się odnosili do konstył

tucyi cywilnej duchowieństwa przeprowadzo

nej w czerwcu i lipeu 1790 r.

Ale weźmy już same Robespierowskie

wnioski Zaprawdę tak wielkiej różnicy do

patrzeć się nie możemy między niemi a uka

zem. Czyż ukaz nie chce z księży zrobić

urzędników? Czy można powiedzieć, źe hiet

rarchia jest utrzymaną w Królestwie, czy

konsytorze są wolnfe i mogą obierać biskupów(,

skoro ich na Sybir wywieźli? Czyż niewszyr

stkie nominacye od księcia C zerkaskiego za

wisły? Cóż z tego, jaka wyznaczona płaca

dla biskupów, gdy ta od dowolności władzy

cywilnej zależy i pensye im obcinają, skoró

tylko do rozporządzeń a nawet chęci i żyt

czeń rządu nagiąć aię liiechc ą?...

Gdzież owa wielka różnica? Chyna w tem,

że się żenić księżom nie każe ukaz, ale to

przecież na żart wygląda, żart któregobyśt

my nie pozwolili sobie zrobić, gdyby gó

w Dzienniku Warszawskim nie było. Tu więc

przyznajemy różnicę, i dla tego właśnie wi

dzimy podobieństwo tylko między wnioska

mi Robespierra a ,ukazem Cesarskim. Tam

bowiem tylko może być podobieństwo

gdzie są różnice, inaczej byłaby tożsa

mość. Tego przecież sądzimy, że nawet j

skromność korespondenta utrzymywać nie

zechce, jakkolwiek na wytłomaczenie ukazu

nic innego znaleźć nie zdołał jak wnioski

Robespierra.

KORESPONDENCYA GZASD.

Lwów 27 lutego.

- f - Kwestya propinacyjna już załatwiona. Tłem

jej był wniosek posła Żuka Skarszewskiego dą

żący nie do rozwiązani;

niejako rozcięcia jej łec^^w}jęo tej sprawy

uerunku zabezpieczenia prawv wi. naglący w

szkodzouego przez nadawanie hojiKj,^ości, u

wódki słodkie ze strony niższych O^!_gów na

dowych. Czy rzecz ma pozostać in st(Uw ,^ r zą .

uledz zasadniczej zmianie i przeobrażeniu,

własności w każdym razie wymaga obrotiyi

pieczeństwa, nawet ,^onii kąd restytucyi tani, gdzie1

zostało narusjtonem. Pod tym względem zgodzono

się ogólnie: i tak ci, co lękając się npadku dzi

siejszego prawa propinaęyjnego samą siłą rzeczy,

samem następstwem przemiany stosunków społe

cznych, uważają za róćSfc stósowną wprowadzić te

przemiany nieuchronnej jak zarówno ci, co uzna

jąc przemiany jako konieczne lecz szkodliwe, ra

dził)y je od siebie oddalać jak najdłużej — wszy

scy połączyli się wnioskiem niejako utrwalają

cym dzisiejszy stan, gdyż wszyscy zgodzili się na

obronę prawa własności.

Kwestya ta przedstawia nam dwie strony na

der ważne: ekonomiczną, gdyż propinacyą sta

nowi znaczną rubrykę w dochodach tak gmin

miejskich, j ak i dworów wiejskich; moralną zaś,

gdyż jest instytucyą najwięcej rozrośniętą z tych

wszystkich, jakie na niższe waretwy spóleczne

działają, instytucyą tem ważniejszą, że wpływu

ujemnego i szkodliwego.

Gdyby się godziło brać kwestye tylko i od pró

bierz absolutnych zasad i teoryj bez względu na

okoliczności miejscowe, na stosunki i stan spółe

czny, toby jeszcze zapytać się trzeba, dla kog§

i w imię czego tę tak znaczną rubrykę docho!—

dów prywatnych wy’kreślić? Czy ze względu m,

wolność handlową i na jej korzyść? Ależ, czy t’

n ieprzedwcześnie, czy n asze życie przemysłowe

handlowe tak. dzielnie się rozparło, że jego p rą

dowi żadne zachowane jeszcze prawo prywatne, oi

graniczonę własnością niezaprzeczoną oprzeć, się

niezdola; nie sądzę, a nawet obawiałbym się, żo

rozpoczęcie tej cmancypacyi handlowej od propi

nacyi, tylko szkodliwe pod względem moralności

publicznej a zatem pośrednio i bogactwa k raj o!—

wego mogłoby wywrzeć skutki.

Najliczniej jodnak odzywały się głosy za prze

laniem prawa własności na gminy. Wiadomo, ż§

gminą juko inBtytucya, jako węzeł społeczny, nie

jest nawet w zawiązku, dotychczas 24 członków

komiByi służy joj za łono macierzyńskie, z któr

rego, wyszedłszy ma niouułęineiu jeszcze okiem

powitać światło dzienne. Czyliż na pioWhy no

wonarodzonemu k rąj jc§t. obowiązanym ofiarować

tak kosztowny podarek jat!prawo profńnacyjne. Nid,

zaiste byłobyto podobnem do dekorowania nieroo

wląt rodzin panujących, kiedy na kołysce składają

im oznaki i dystynkcye zasługi. Przywykliśmy

wprawdzie do podobnego wieńczenia ludu ze star

nu niemowlęctwa jeszcze niewyązłego, do częstych

ofiar dla jednej warstwy kosztem całego kraju,

do rozpieszczenia tych co tylko rady zdrowej

sumiennego pokierowania a nie (la,rów i łakod

potrzebują. Lecz zbytnia ta troskliwość to ma za

sobą Szkodliwego, że demoralizuje, że łaska w po

jęciu obdarzonego przeistacza się w obowiązek,

a dar -lub obietuica w prawo. To też nie dawno

kwestya propinacyjna została poruszoną. Zdawa

loby Bię, że niepiśmienny lud późno lub nigdy nie

dochodzi do wiadomości tego co o uim radzą

dla niego, a przecież od paru tygodni pojawiają

się liczne petycye od gmin z żądaniem prawa

propinacyjnego, i do dawnego odgłosu: lasy i pa

Btwiska, przybywa trzecie żądanie propinacyi!

Nie oddzieliłem tutaj pojęcia gminy od pojęcia

ludu, bo bądż co bądż dwa te pojęcia dla całego

kraju są dotyczas jednoznaczącemi. Teraz co do

środków przeprowadzenia — tu znów wiele pytań

ciśnie Bię pod pióro: czy skarb gotów nowy pa

pier indemnizacyjny wypnścić w obieg; czy kapita

liści użyczą mu doBtateczuie gotówki, aby kurs

tych nowych listów utrzymać, czy kraj jest w Bta

me ponieść nowy ciężar tej ibdemnizacył i w ja

nrajJem,f

F tenia’ na k " " przeczącą

ll! r j OW1 ,bez p^esady daćby można.

Lecz, że me mam do czynienia z rzeczą w toku

będącą, z postawionym wnioskiem, ale tylko z po

głoską, zakończę przeto uwagą, że indemnizacya,

lędąc spłatą na rzecz osób chwilowego właścw

’M L nie jest wcale zastąpieniem tego żródl- bo

- ek^rajowegó, które mapokryć. DoraźnyfiroT

arajk u. się w mgnienin oka, kapitał wzięty

ale nsunąw8Zomniz0wan|e wsjaka Weń napowrót

iTs^Kunkfw inlf bo^ ctw,a- mężem jej nić

ją się stosunKi w n u j,, niej nie ko, zysta. Układa,

dźwigają się po t^i j^Tunkach; inne natomiast

cyjne raz zniesione będzie

m.oże

dnej tak Znacznej rubryki do?n p

propma

co gorzej dla teoiyi tylko.

7’^ rot%2^

Jednym ijedynym argumentem, na za8afly ,

znaleść odpowiedzi jestutoaga, że lepiej,^

normalnym przeprowadzić reformę choćby1\ no

tą, lecz poszanowaniem prawa własności, nizi?

czekiwać, aby przemiana sama śię dopełniła, a1

irzy danej sposobności nie użyto jej i nie pfzepro

wadzono w gorszych warunkach. Sądzę jednak,

źe to niebezpieczeństwo nie grozi tak blisko. Bądż

co bądź, kwestya ta, jakkolwiekby mogła być

nieuchronną, nie jest naglącą; owszem w dzisiej

szym stanie .rzeczy wymaga O(droczenia. Gwaran—

Gya i obrona prawa własności prfceciw wydawa

niu konsensów na wódki słodkie, mogącemu dro

gą nadużycia wdrożonego doprowadzić prawo pro

ńnacyjue do fikcyi, obrona ta pozostanie jedną

z bardzo ważnych usług, jakie sejm krajowi niesie.

Kwestya zasadnicza propinacyi nie zostanie zape?

wue teraz nawet poruszoną.

" ----

r"""

(1J .

Lwów 28 lutego.

(z) Zpomiędzy nowo-nadeszlych petycyj, któ

rych treść Odczytano na dzisicjszem posiedzeniu

sejmowem, przekazano petycyę o nadanie statutu

osobnego dla miasta Rzeszowa, Ła wniosek po

sła Z by Szewski ego , na którego ręce petycyu

ta przesłaną została, wprost do Komisyi statnt,

wfcj. Liczba petycyj doszła do 1729.

Ośmiodniowy urlop otrzymali pp. Bocheńsk

Trofcha.nowski, Gutowski i Kulczycki.

Poseł Z u k Skarszewski interpelował Korni

sarza rządowego w przedmiocie podniesionym jut

w roku 1861 na posiedzenia sejmu dnia, 27 kwie

tnia przez byłego posłą Marszałkowi c z a , któ

ry interpelował ówczesnego komisarza rządowego

względem kwoty 1138 złr. pochodzący cli ze skła

dek n a dotknięte głodem gminy Podgórskie obwot

du Sądeckiego , które p. Marązałkowiez złożył je!—

szcze w miesiącu marcu 1854 yv ręce naczelnika

obwodu, a które dotąd gminom rzeczonym nie zor

słały oddane. Odpowiedź na iuterpełacyę ówczc"

sną miała być d ana po zasiągnieniu szczegółowej

wiadomości za pośrednictwem Wy działu krajowe(

go,, Gdy to atoli dotąd nie nastąpiło, zapytuje

poseł Zuk Skarszewski, co się stało z owym fun

duBzem i ile obecnie wynosi? Czemu, pomimo

źe dwanaście już lat upłynęło, nie został dotąd

oddany tym, dla których był przeznaczony?

Komisarz rządowy odpowiada, iż skoro o

trzyma w tej sprawie należyte wyjaśnienie, prze

dłoży tak owe Izbie.

Przybył znów jeden nowy wnioBek ks. Trze

szczakewskiego, aby do konkureacyi przy

budowie gościńców pociągane były nie same gnii

ny okoliczne, lecz aby te koBZtcm kraju były

budowane. Wniosek ten przekazany zgodnie z

życzeniem wnioskodawcy do KomiByi administra

cyjnej.

Muszę tu mimochodem uczynić nwagę, że wnio

ski niskie są najczęściej pisane językiem tak nie

zrozumiałym i dalekiem od prawdziwego ludowL

go ruskiego języka, a przytem tak eicho czytanej ^

źe nieraz nie można wiedzieć o co chodzi. Z te- ^ ^ ^ rr

go powodu w sprawozdaniu wczorajszein należy

sprostować niedokładnie przytoczoną treść wnio

sków ks. Guszalewicza i posła Trocha

nowskiego. Pierwszy dotyczył ścisłego prze

strzegania przepisów ograniczających wolność na

bywania przez żydów w całości lnb częściowo

gruntów włościańskich, a nie wolność dzielenia,

lub częściowej sprzedaży gruntów w o g ó le. __

Drugi wniosek miał na celu uposażenie roczne

stałe lekarza w miejscu kąpielnem Krynicy, a nie

w miejscach kąpielnych w ogóle.

Dziś ogłoszono wynik dokonanego wczoraj wy

boru pięciu członków dia wzmocnienia komisyi

petycyjnej. Wybranipp.br. Fredro, Sawczyu

8ki, irzecieaki, 8amelaon, Zatwarnicki.

A porządku dziennego przedłożyła kouiiBya

tunduszowa sprawozdanie w przedmiocie odebra

n ia od r ządu funduszów indcmnieacyjnych. Komi

jjp?a mając sobie uchwalą powziętą na 23-em p o

c e n i u sejmowem poruszone przedłożenie sta

stw38° wniosku, w jaki sposób załatwić spra

zh8a(lę^n i a ,funduszów indemnizacyjnych króle

sione po w j W Kś. Krakowskiego, przyjęła za

wnej połowie° sumy wynagrodzenia za znie

ducbu przedłotył.ddańcze przyczynił się w ró

ry załączam, (p. m^ństwa i kraj. W tym też

Komisarz rządoWja sejmowi wniosek, któ

wniosku, iż rząd chce

w sprawozdaniu komisyi dhąyl po odczytaniu

znaje, iż niepodobna przeeiąża(?ać wskazaną

jeszcze ciężarami, i zapewnia, że ności. Przy

wę indemnizaeyi w sposób zgodny zS|skszemi

Izby ostatecznie załatwić.

^ora—

Gdy nikt, pomimo otworzenia rrzprawy ogi

przez ks. Marszałka, nie zażądał głosu, przyję.

bez dyskuByi pierwszą część uzasadnienia wnio

sku; dopiero do drugiej połowy tegóż, zawiera

jącej warunki, pod jakiemi Sejm upoważnić ma

Wydział krajowy do odebrania zarządu funduszów

indemnizacyjnych, zażądał głosu p. Zyblikie

wicz i wniósł poprawkę.

PoBeł Zyblikiewiez zaczął od wykazania, jak

ważną jest rzeczą, aby ile możności jak najry

chlej odebrać zarząd wszystkich w ogóle fundu

szów krajowych z rąk rządu, i dowodził liczbami,

jak wiele dotychczas kraj na tem utracił, żć ode

branie to nie nastąpiło jeszcze w r. 1861. Oto

pozostało w kasach rządowych w samym okręgu

Lwowskim nadwyżki po spłaceniu r at indemniza

eyjuych w r. 1862 złr. 398,700, w r. 1863 złr.

597,295, w r. 1864 złr. 433,000 , które na rzecz

skarbu zabrane zostały. Doliczywszy do tego po

żytek z procentowania obhgacyj i t. d. wypada

w przecięciu rocznie 600,000 złr. a zatem w prze

ciągu pięciu lat od roku 1861 nieiuuicj jak trzy

miliony złr. utracił kraj z powojl§, że odebranie

zarządu funduszów opóźniło się aż do tej cbwili.

Potrzeba więe jak najprędzej fundusze odebrać i

uie opuszczać chwili ku temu przyjaznej. T aką

chwilą jest obecna, należy z niej korzystać. Wsze

lako wniosek komisyi może to §trudnić dla tego,

że Btawia Wydziałowi krajowemn zbyt stanowczo

warunki, pod któremi upoważnia go prz,yjąć za

rząd funduszów z rąk rządu. Poseł Zyblikiewiez

zgadza się z treścią i istotą wniosku komiByi,

wszelako chce, aby dla ułatwienia Wydziałowi

krajowemu rokowań z rządem, sformułować go

w łagodniejszej formie, a mianowicie zamiast o

rzckać warunku, wskazać mu tylko takowe jako

podstawy rokowania. W tej myśU wnosi poprawkę

w miejsce całego drugiego ustępu wniosku ko

misyi.

Członkowie Wydziałn k rajowego pp. Kraiń

ski, Krzeczunowicz, Lawrowski, upa

trując w słowach poBła Zyblikiewicza zarzut u—

Część literacko-artystyczna.

OBRAZEK

W ieców przedsejmowych w Galieyi

r. 1S65.

człe

łlę

nim

(]Dokończenie.)

Podczas tej rozmowy z Podhalany przystępuje

człek młody, może 28-letni, wysoki, przystojny^

ąsik maleńki podkręcony, czarna krymka na

wie z ukosa nieco, w kożuszku białym bara

nim kusym, w bntach palonych; postawa prosta

Wojt’kowa, spokojna a śmiała; wyrażenie ogólne

rozumu i śmiałości. Przerywając, rzecze wymo

wą czystą, tylko na sto może słów raz p rz e sza

dźając z, - (co znamionuje okolice księstwa o

święcim skiego.)

Alboż to chłop nie może być mądrym? czy

rozum to już nie dla chłopa?—A cóż to tam za

takie strasznie mądre rzeczy m ają prawić, żeby

ich rozum chłopski nie pojął? Przecież najprzód

pójdą pod obrady wnioski rządowe i można się

im przypatrzyć. Najprzód będzie mowa o urzą

dzeniu gmin, tj. aby Bię gminy same rządziły, we

dle swego rozumu i sumienia swego. Da!§j bę

dzie mowa o majątku gminy, tj. o lasach i pa

stwiskach.

—

Jak to o lasach i pastwiskach ?

A tak panie! lasy i pastwiska to główny

majątek w górach; bez nich lud nie może wyżyć

bo żyje z statku tylko, a statku bez pastwisk nie

wychowa....

—

Więc dla tego lasy i pastwiska mąją nale

żeć do gmin....

—

Muszą należeć do gmin, bo lud się bez nich

obejść nie może.

Pozwoli też pan! to ja panu oberwę ka

wał czupryny a przylepię sobie na łysinę, bo je

stem łysy, zimno mil bez włosów nie mogę się

obejść...

—

To żart panie! z łysiną człek wyżyje... na

to czapka_

—

Żart? więc pozwolisz pan że mu odkroję

jeden rękaw i jedną połę ua tego kożucha cie

płego, bo rai zimno 1 na Tatrach śniegi, jak się

zaziębię, dostane zapalenia i nmrę, więc muszę

mieć pauowego kożucha, najmniej połowę!

—

To co innego! panowie bo zaraz do chło

pów gadacie^ ja k do głuptaków.

—

Nie eo innego! Potrzeba mi czapki na łysi

nę a kożucha na ciało, ale nie wolno mi dla te

go obdzierać pana, wolno mi się z panem ugo

dzić... kupić... pożyczyć.... Ajeżeli ao pana nie

mam gadać jak ao głupiego, toć nie udaj głupie

go, kiedy ci Bóg dał rozum.

—

Tąk I panowie zawsze że chłop głupi i

głupi!

—

Nie! chłop mądry i mądry!

—

A ksiądz M... mówił: że nigdy nie da głosu

na chłopa głupiego.

Na głupiego ! ale me na mądrego— zresztą

cóż to ma do rzeczy?

—

U panów każden chłop głupi._

Każ pan najmądrzejszemu krawcowi uszyć

buty, nie będziesz on głupim Bzewcem? a mądry

organista nie będzież głupim kapralem, a choćby

kto był najmądrzejszym w karczmie, zgłupieje

gdyby go wsadzono na kazalnicę? - Jeszcze się

ten nieurodził, coby wszystkiem dogodził; - w je

dnem człek mądry, a w drugim głupi; a kto mó

wi że we wszystkiem mądry, ten najgłupszy. Mą

drości podobno się trzeba uczyć lepiej niż rze

miosła - a tylko chłopi wszyscy mają być mą

drzy dla tego, że się nic nie nczą?

Ą któż temu winien że się me uczą? prze

cież mądry odpowiada za głapiego....

bynajm niej co do pana-to panowie me

zawinili doś °i0 fduPb i także podżegasz

laąy i pastwiska, a pie pamiętasz czego ^)kazał

Siwiec i z Koprażą. Gromady płacą P9 t W "

,."

.i///i" i? 1

’

kilkaset papierków kosztów, przeklinają ną czem

świat stoi, a Siwiec sobie w łeb muBiał strzelić.

Chłop z boku: On sobie ta sam nic strzelił..

—

łaźcie do becyrku, pytajcie pana forstchera,

to wam powie, czy Bię nie zastrzelił sam — prze

cież wam tam powiedzą prawdę...

—

Drudzy chłopi: My słyszeli 1 słyszeli!

—

Więe pamiętaj pan na niego, a nie winuj

mądrzejszych, których nie śłncbacie, boć i księ

żych nauk nie słuchacie..;

—

Panowie zwą nas ,,głupszą młodszą bra

cią!!!" a księża uczą, a nie idą przykładem na

przód... a lud to tak jak prąd płynie za przykła

dem u

—

Umiesz pan przewozić promem?

—

Czemuby nie?

—

Ej! panie przewoźniku! ^zapraszasz lud na

swój przewóz, i odbijesz od brzegu. A jeżeli sić

też okaże, że nie umiesz przewozić, że Bię tobie

tylko zdawała, iż potrafisz. Jeżeli prom twój por

wie prąd silny i uderzy ó brzeg, jeżeli lud będzie

tonął, nie będzież on ciebie przeklinał ? Ej I pani§

przewoźuikn! uderz się w piersi, i zajżryj w g!o-’

wę własną. GadaBZ obrotnie, to prawda! nJęzyk

z mięsa a nie z kości, choć się skrzywi, to si()

sprośoi!" Tam trzeba myśleć i pisać! Gdybj pra

wa były gotowe, gdyby chodziło o icb wykona

nie, mógłbyś śmiało zasiąść do rady. Ot! tu w

Nowymtargu, zapytaj się pana Stanka, burmistrza,

są stare księgi sądowe z zapisami sądów dawnych,

gdzie to mieszczanie sami sądzili sprawy swe co

do majątków, czci, zdrowia i życia. Karali sami

i nagradzali sami, a nie jednego Baczyńskiego

ścięli za zbój! - Dziś nie bardzo umieją pisać,

a cóż dopiero przed 200 lub 300 laty. Ale j a cię

objaśnię, jak to robili. Oto wybierali zpomiędzy

siebie Indzi mądrych i sumiennych n a przysiężni

ki i wójta, a sprowadzili sobie pisarza sprawie

dliwego, który przysięgał na sprawiedliwość. Ten

czytał im śledztwo spisane, czytał oraz i prawo, a

oni sądzili wedle sumienia, choć nie umiejący pi

sać. ,Otóż teraz, ną sęjjwe ma, §ię pis§^. prawo są

dów takich. Uderz się w piersi! potrafiłbyś pisa()

prawo takie? wykonać potrafiłbyś, gdyby było

napisane, i sambym cię pierwszy rad widział ta

kim ławnikiem, jeżeli tn w Bumicniu jest tyle co

w głowic...

Człekiem tym młodym, widocznie z szkoły Si

wca, rozmawiającym tak stanowczo i roznmowo,

był Jan Truty z Lasku pod KJikoszową, były pod

oficer w zakładzie stadnin rządowych, mieBzkają

cy przy ojcu swym, zagrodniku.

Siwiec był rodem z Lasu, l ’/s mili przed Zy

wcem, i synem kmiecia tak majętnego, że w szko

łach będąc, miewał od ojca po paręset guldenów

rocznie. Głównym jego bodźcem byla sława roz

głośna. Cokolwiek tylko wyczytał o s.obie po ga

zetach, zbierał skwapliwie i szczycił się przed zna

jomymi okazując, jak to jnż wiele o nim pisano.

Kilkanaście tygodui jeszcze przed końcem swym

zaprosiwszy w dom swój podrożnego pocztmistrza

i kupca ze Starego Sącza, drużbę niegdyś swych

lat dziecinnych, z zachwytem rozkładał wszystkie

te zapiski o sobie, ciesząc się i chełpiąc. Co do

zasad, on, równie jak zwolennicy jego, w najle

pszym razie stoją na prawie natury, z którego

nie mogą się wydobyć ku prawu pozytywnemu.

Będzie tam może j’eszcze i oddźwięk marzeń i dą

żeń bractw religijnych polsko - szląskich, które

p_rzez długie lata w wieku XV i XVI w okolicach

Żywca zakładały swe Syony nowe i królestwa

boże.

Dostępne pojęciu ludowemu rozjaśnienie przej

ścia prawa przyrodzonego w prawo społeczne

uajlepszyby tn mogło owoc przynieść, bo to lud

myślący, czytający, a mianowicie co do Podha

lan, i dobry i rozumny.

Śmieszną jest gadanina do ludu tego ze stano

wiska wyższego n8tarezej braci" — skoro między

nimi rzadki nieczytający, jeszcze rzadszy niemy

ślący, a dość częsty cz!ek, co ukończył gimna

zyum, liceum, a nawet i kilka lat teologii, ka

żden zaś z tych rexperientiae causau, jak to zwa

no, zchodził połowę Węgier, i nazbierał oświaty

w sposób doświadczalny. Śmieszno, gdy kto star

ca głaszcze pod brodę, a śmieszniej, gdy doświad

czonego zwie kto nbraciBzkjcm młodszym" .

oprócz nczonycb każde§ pr§wie Podhalanin by

walec po świecie; i choć często dla zyskn §daje

głupiego, to pewno nie głupi.

Nadeszły wyhory. Wcześnie rano gromadkami

Btał lud n a mieście, rozmawiając Bpokojnie; n aj

więcej górale w czarnych gurmanąch. Lachów

białych ledwo kilkunastu.

Pomiędzy ludem biegali sprawce i porucbacze

dwu kmiecych zatotników do poselstwa, nama

wiając i zalecając każden swego: Cisoń z Lasku

namawia na Truta, Babik zaś na Żabińskiego.

Oba zaczynają od ogólnej namowy, aby nie wy

bierać pana tylko chłopa, bo panowie gdzie mo

gą zabierają chłopom pola, lasy, pastwiska. Ci

sou, w którego oczach czarnych błyszczał przy

mieszek krwi wołoskosołtysiej, nie mogąc poskro

mić krewkości żywej dość głośno wołał, że pany

zabierają chłopom wszystko, więc zalecał rozum

Truta a wyrażał się w sposób jariuaozny. Babik

zaś, doświadczony rybak, po cichutku i ostrożnie

gdyby do łososia w głębi zbliżał się i poławiał

życzliwość dla wójta z Krościenka, wywodząc god

ność jego i sławę nabytą podróżą do Wiednia.

Sami zalotnicy wiecowi trzymali Bi§ na uboczy.

Pan Konrad Fihauser nie wychodził z gospody;

Truty samotrzeć spokojuie rozmawia, rozbierając

spr§wy gromadzkie i spóleczne a mając na oku

sprawce swe. Żabiński ostatni przybył otoczon

szczupłą gromadką białych Lachów górskich wca

le nieśmiałych wobec podhalan.

Pomiędzy gromadkami przechodził się też ksiądz

z Chochołowa; a niebawem mówiono, te i on za

leca się do sejmu. Pana Fihausera zapewniono,

Źe Truty dlań głosy zbiera; o księdzu nie chcia

no nawet wierzyć, a przebąkiwano o księdza dzie

kanie,

_,,§

Wiekowy nowotarżanin zamożny przemawia za

wi;St:y_L.jif .i;sii;I-faul i Jaj, ilca -M;l

i,,

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu