Wystawa "Śladami Miłosza po Krakowie" prezentuje miejsca szczególnie bliskie i ulubione przez Pisarza, często przez Niego odwiedzane oraz instytucje, z którymi był związany.

Każdy korzystający z strony www WBP w Krakowie może podążać ścieżkami Noblisty, poznając przy tym piękne zakątki Królewskiego Miasta Krakowa. Do fotografii i tekstów dołączona jest mapa Starego Miasta Krakowa, ze wskazaniem miejsca opisu, a wybrana bibliografia zachęca do lektury.

Autorami fotografii są Agnieszka Będkowska i Jerzy Woźniakiewicz, tekst i bibliografię opracowała Iwona Górny przy współpracy Jadwigi Sulikowskiej.

Wystawa "Śladami Miłosza po Krakowie" została zrealizowana w ramach projektu "Rok Czesława Miłosza w WBP w Krakowie" współfinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dom, w którym mieszkał Czesław Miłosz z żoną Carol

Po powrocie do Polski Czesław Miłosz na miejsce pobytu wybrał Kraków, bo – jak twierdził – był „najbardziej zbliżony do Wilna”. Wraz z godnością Honorowego Obywatela Krakowa otrzymał symboliczne klucze do mieszkania przy ulicy Wojciecha Bogusławskiego 6. Mieszkał tu wraz z żoną Carol Thigpen-Miłosz. W mieszkaniu przy ulicy Bogusławskiego Poeta spędził ostatnie 11 lat życia. Tutaj zmarł 14 sierpnia 2004 r. w wieku 93 lat.

W niedużym mieszkaniu znajduje się salon z masywnym biurkiem i starym komputerem. W biurku Miłosz ukrywał marcepany, które – jak zdradza Agnieszka Kosińska, jego osobista sekretarka – uwielbiał. Salon służył Poecie również jako gabinet, tutaj pracował. Ze względu na osłabiający się wzrok korzystał ze specjalnego czytnika tekstów.

Mieszkanie Czesława Miłosza przy ulicy Bogusławskiego można zobaczyć po wcześniejszym umówieniu się z jego opiekunką Agnieszką Kosińską. Jest to jedyna możliwość zwiedzenia go, bo zgodnie z decyzją rodziny mieszkanie Noblisty nie zostanie zamienione na muzeum.

Ulica Bogusławskiego znajduje się na Starym Mieście, nieopodal Plant i Wawelu.

Polecamy:

Rozmowy o Miłoszu / Agnieszka Kosińska. Warszawa 2010
Zwiedzamy Kraków w trzy dni / Michał Rożek. Kraków 2008

Zobacz na mapie

Kawiarnia Noworolski (Noworol) Rynek Główny 1, Sukiennice

Miłosz lubił chodzić do kawiarni Noworolski: „Bywał u nas dwa, trzy razy w tygodniu. Najczęściej w godzinach popołudniowych. Zamawiał lampkę koniaku Hennessy, expresso albo po prostu herbatę. Czasem siadał w ogródku i obserwował ludzi, częściej chował się w środku z małżonką, znajomymi, książką lub kartką papieru”. [Gazeta Krakowska 2004, nr 195 (20 VIII), s. 9]. W księdze gości wpisał: „Jestem bywalcem”.

Kawiarnia Noworolski mieści się w Sukiennicach, na parterze, od strony kościoła Mariackiego. W 1910 r. przyjechał do Krakowa cukiernik ze Lwowa Jan Noworolski – szukał miejsca na pracownię. Kupił lokal i stworzył w Krakowie jedną z najwytworniejszych jak na owe czasy cukiernię, w stylu wiedeńskim. Wnętrze lokalu projektował malarz krakowski Henryk Uziembło, a polichromie wykonał Henryk Dąbrowa-Dąbrowski. Cukiernia składała się z czterech salonów-buduarów. W pierwszym mieścił się bufet z szeroką ladą z włoskiego alabastru. W drugim ogrodzona kryształowymi szybami biało-czerwona sala z rzeźbionymi krzesełkami krytymi czerwonym pluszem, małymi stoliczkami i kanapami. Na ścianach lustra i boazeria z kolumienkami oraz polichromia z motywem pawia. Była to, zachowana do dzisiejszych czasów w stanie niezmienionym, Sala Biała (zw. Czerwoną). Natomiast Sala Lustrzana-Liliowa miała ciemną boazerię i owalne lustra. Malowidła utrzymane w stylu secesyjnym zaprojektowała Weronika Noworolska. Kolejna sala, Palarnia, miała ogromne lustro i podwyższenie dla palaczy. W późniejszym czasie kawiarnię powiększono, a wnętrza nieznacznie przekształcono. Kawiarnia została otwarta w roku 1912 i zdobyła popularność wśród krakowskich elit, artystów i profesorów, konkurując z Jamą Michalika.

Polecamy:

Ojciec i syn / Barbara Miśkowiec // Dziennik Polski 1994, nr 48 (26–27 II), dod. Dziennik Pani, nr 23, s. 17
Powrót. Noworolski w Krakowie / Andrzej Stawiarski // Gazeta Wyborcza 1991, nr 240 (14 X), dod. Gazeta w Krakowie, s. 2
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa / Michał Rożek. Kraków 2006
W Noworolu / Andrzej Kozioł // Dziennik Polski 2005, nr 42 (19 II), dod. Pejzaż Polski, nr 7, s. 25

Zobacz na mapie

Café Bistro „Guliwer” ulica Bracka 6

Tę niewielką, zaciszną restaurację Czesław Miłosz odkrył dzięki żonie. Mimo bliskości Rynku, Miłoszowie znajdywali tu ciszę i intymny nastrój. Poeta najchętniej zasiadał przy stoliku numer 6.

„Miłosz bywał w Guliwerze tak często, że wykształciły się nawet rytuały. Tutaj zapraszał gości, tutaj spotykał się z rodziną (…). Przed każdym wyjazdem na dłużej do USA pojawiali się wspólnie z Carol na pożegnalnej kolacji. Na kolację przychodzili też zaraz po powrocie. Poeta gustował w krwistych befsztykach, lubił polędwicę, dobrą wódkę. I tartę cytrynową”. [Gazeta Wyborcza 2004, nr 191 (16 VIII), dod. Kraków, s. 4]

Cafe Bistro Guliwer znajduje się przy ulicy Brackiej, jednej z najstarszych ulic w Krakowie. Ulica Bracka biegnie od Rynku Głównego do ulicy Franciszkańskiej i Placu Wszystkich Świętych. U wylotu ulicy znajduje się kościół oo. Franciszkanów, nazywanych także braćmi mniejszymi i stąd nazwa ulicy – Bracka. W przeciwieństwie do innych ulic wychodzących z Rynku, nie jest idealnie prosta, lecz lekko wygięta. Ta krzywizna świadczy o tym, że jeszcze przed lokacją miasta w 1257 r. istniała tu zabudowa, którą ówcześni urbaniści musieli uwzględnić, wytyczając nowy plan Krakowa. Uliczka jest krótka, ale posiada wiele zabytkowych domów.

Raz do roku, w czerwcu ulica Bracka wraz z sąsiednią ulicą Gołębią obchodzi swoje święto.

Na płycie Grzegorza Turnaua „To tu, to tam” znajduje się utwór pt. Bracka, dzięki czemu ulica stała się znana w całej Polsce.

Polecamy:

Encyklopedia Krakowa / red. Antoni Henryk Stachowski. Warszawa 2000
Kraków od A do Z / Jan Adamczewski. Kraków 1992

Zobacz na mapie

Społeczny Instytut Wydawniczy Znak Dworek Łowczego ulica Kościuszki 37

Kiedy po otrzymaniu przez Czesława Miłosza Nagrody Nobla zaczęto drukować jego utwory w Polsce, wydawał je głównie Znak. W Znaku też ukazał się pierwszy w PRL-u tom wierszy Miłosza „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada” (1980 r.). Poeta często bywał w siedzibie Znaku, gdzie – jak wspomina Jerzy Illg, redaktor naczelny wydawnictwa – „zasiadał na ulubionej kanapie, zwanej później ,,noblowską” i od razu, na dzień dobry, zadawał jakiś fundamentalny problemat.”

Społeczny Instytut Wydawniczy Znak jest jedną z większych polskich instytucji wydawniczych, z siedzibą w Krakowie. Wydawnictwo Znak zostało założone w 1959 r. przez grono katolickich intelektualistów skupionych wokół „Tygodnika Powszechnego” i miesięcznika „Znak”. Inicjatorem i pierwszym dyrektorem instytucji był Jacek Woźniakowski. Obecnie funkcję tę pełni Jerzy Illg. Do osób współpracujących ze Znakiem w początkowym okresie działalności należeli m.in. Jerzy Turowicz, Stanisław Stomma, Hanna Malewska. W czasach PRL-u wydawnictwo publikowało głównie literaturę katolicką i filozoficzną. Stopniowo, od lat 80. ukazywać zaczęły się pozycje z dziedziny historii i politologii, pamiętniki i komentarze polityczne. Po roku 1989 przedsiębiorstwo zaczęło profilować ofertę pod kątem działania na wolnym rynku i zwiększać ilość wydawanych pozycji. Od połowy lat 90. istotną część publikacji stanowi polska oraz obca poezja i proza, książki akademickie, filozoficzne, religijne oraz szeroko rozumiana literatura faktu, a także, od niedawna, tytuły dla dzieci. Oficyna zalicza się do grupy najbardziej prestiżowych wydawnictw w kraju.

W ogrodach wydawnictwa rośnie dąb Miłosza.

Polecamy:

Encyklopedia Krakowa / red. Antoni Henryk Stachowski. Warszawa 2000
Katalog jubileuszowy Wydawnictwa „Znak”. Kraków 1999
Kraków. Przewodnik ilustrowany / Bogusław Michalec. Bielsko-Biała 2004

Zobacz na mapie

Biblioteka Jagiellońska Aleja Adama Mickiewicza 22

W holu Biblioteki Jagiellońskiej odbywały się spotkania autorskie z Czesławem Miłoszem.
Biblioteka Jagiellońska, główna biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowi jedną z największych bibliotek w Polsce. Posiada status biblioteki narodowej.

Historia Biblioteki Jagiellońskiej związana jest nieodłącznie z historią Uniwersytetu Jagiellońskiego, stąd za datę jej utworzenia uznaje się rok 1364. Jako jedyna z wielkich bibliotek w Polsce szczyci się historycznym księgozbiorem, organicznie związanym z powstawaniem i rozwojem uczelni. Powiększał się w dużej mierze dzięki licznym darom, legatom i fundacjom, pochodzącym od osób związanych z Wszechnicą Jagiellońską i służył jako warsztat pracy naukowej i dydaktycznej. Większość najwcześniejszych kodeksów rękopiśmiennych i starodruków należała do kolekcji profesorskich, które później dały początek księgozbiorom poszczególnych kolegiów, w tym największemu z nich w Collegium Maius. Rozkwit biblioteki na przełomie XIX i XX w. wiąże się z osobą Karola Estreichera, dyrektora biblioteki i twórcy Bibliografii Polskiej. Dzięki niemu znacząco też wzrosła liczba poloników.

Aż do 1940 r. główną siedzibą Biblioteki Jagiellońskiej był budynek Collegium Maius. W latach 1931–1939 postawiono nowy gmach przy Alei Mickiewicza. Zbiory przeniesiono już w czasie II wojny światowej. Przyrost zbiorów bibliotecznych wymusił rozbudowę gmachu Biblioteki, pierwszą w latach 1963, drugą w latach 1995–2001.

Polecamy:

Encyklopedia Krakowa / red. Antoni Henryk Stachowski. Warszawa 2000
Historia Biblioteki Jagiellońskiej / pod. red. Ignacego Zarębskiego. T. 1. 1364–1775. Kraków 1966
Przewodnik po Bibliotece Jagiellońskiej / Irena Bar. Kraków 1964
Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa / Michał Rożek. Warszawa 1997

Zobacz na mapie

Rynek Główny

Rynek Główny był jednym z ulubionych miejsc spacerów Czesława Miłosza, lubił obserwować go z okien kawiarenek.
Położony w centrum Krakowa Rynek Główny to najważniejsza przestrzeń publiczna miasta i plac reprezentacyjny. Jest największym rynkiem w Europie. Ma wyjątkowe znaczenie historyczne, kulturalne i społeczne.

Rynek Główny został wytyczony w czasie Wielkiej Lokacji Krakowa w roku 1257. Powstał z myślą o miejscowych i podążających szlakami handlowymi kupcach, aby mieli dość miejsca na sprzedaż towarów. Pozostałością licznych niegdyś kramów kupieckich są znajdujące się w centrum Rynku Sukiennice. Z każdego boku placu wychodzą trzy równoległe do siebie ulice, wyjątek stanowi ulica Grodzka, która najprawdopodobniej istniała już przed lokacją miasta. Rynek znajdował się na osi Drogi Królewskiej, wiodącej od Barbakanu na Wawel, którędy odbywały się uroczyste wjazdy króla i legacji zagranicznych.

Czasy renesansu i baroku to najświetniejszy okres Rynku Głównego doby nowożytnej. Utrwaliło się wówczas jego znaczenie jako przestrzeni związanej z obrzędowością świecką i religijną – stał się miejscem ogólnopaństwowych wydarzeń.

Na Rynku znajdują się m.in. kościół św. Wojciecha, wieża ratuszowa, Sukiennice, pomnik Adama Mickiewicza, płyty pamiątkowe oraz rzeźba Igora Mitoraja. Przy Rynku znajdują się: kościół Mariacki, zabytkowe kamienice i pałace. Pod Rynkiem są olbrzymie piwnice, m.in. sławna Piwnica pod Baranami.

W 2010 r. otwarto dla zwiedzających podziemia Rynku

Polecamy:

Ikonografia Rynku Głównego w Krakowie / Jerzy Banach. - Kraków : Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", cop. 1998. (Katalog Widoków Krakowa / Muzeum Narodowe w Krakowie. Pracownia Ikonografii Krakowa. t. 1)
Rynek Główny w Krakowie / Waldemar Komorowski, Aldona Sudacka. Wrocław 2008
Rynek krakowski / Antoni Brayer. Kraków 1952
Rynek krakowski / Tadeusz Chrzanowski. Warszawa 1972
Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa / Michał Rożek. Warszawa 1997

Zobacz na mapie

Bulwary Wiślane

Rozciągające się wzdłuż Wisły i Rudawy tereny parkowe stanowią popularne miejsce wypoczynkowe mieszkańców Krakowa i przyjeżdżających turystów. Bulwary usytuowane są pomiędzy uregulowanym korytem rzeki a wałami i murami oporowymi.

Przebieg głównego koryta Wisły na obszarze Starego Miasta był wielokrotnie zmieniany. Do XIII w. rzeka płynęła swym dzisiejszym korytem, jednak na krótko po lokacji miasta w 1257 r., celem przybliżenia rzeki do wytyczonego wówczas centrum miasta, postanowiono wybudować zaporę między Skałką a Dębnikami. Główny nurt Wisły został skierowany za Wawelem na wschód, wzdłuż dzisiejszych Plant Dietlowskich i Aleją Daszyńskiego. Kilka wieków później postanowiono przywrócić dawne koryto Wisły. Tak zwana Stara Wisła została zakopana w latach 1878–1880, tworząc dzisiejsze Planty Dietlowskie i Aleję Daszyńskiego. Umożliwiło to uregulowanie rzeki w jej współczesnym korycie w latach 1905–1909 i jednocześnie utworzenie bulwarów. W 1991 r. bulwary wiślane Starego Miasta, Zwierzyńca, Podgórza i Dębnik administracyjnie podzielono na mniejsze odcinki i nadano im nazwy. Bulwary na lewym brzegu Wisły w kolejności od góry rzeki to: Bulwar Rodła, Bulwar Czerwieński, Bulwar Inflancki i Bulwar Kurlandzki. Natomiast bulwary leżące na prawym brzegu Wisły w kolejności od góry rzeki to: Bulwar Poleski, Bulwar Wołyński i Bulwar Podolski.

Bulwary wiślane stanowią obiekt techniki urbanistycznej na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki utworzonego w 2006 r.

Polecamy:

Encyklopedia Krakowa / red. Antoni Henryk Stachowski. Warszawa 2000
Krakowskie Stare Miasto. Ścieżkami władców, artystów i alchemików / Maciej Miezian. Kraków 2004
Nieznany portret Krakowa / Barbara Zbroja, Konrad Myślik. Kraków 2010
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000

Zobacz na mapie

Wydawnictwo Literackie ulica Długa 1

Polecamy:

Biegną dalej. 50-lecie Wydawnictwa Literackiego / Jerzy Wolak // Notes Wydawniczy 2003, nr 7/8, s. 28-31
Dom pod Globusem / Zbigniew Beiersdorf, Jacek Purchla. Kraków 1988
Kraków / Jan K. Ostrowski. Warszawa 1992
Kraków. Przewodnik ilustrowany / Bogusław Michalec. Bielsko-Biała 2004

Zobacz na mapie

Dom Plastyków ulica Łobzowska 3

W roku 1941, gdy Czesław Miłosz przyjechał z Jerzym Andrzejewskim do Krakowa, odwiedził kawiarnię Domu Plastyków. Na owe czasy był to budynek nowoczesny – jak określano „architektonicznie doskonały”. Można było spotkać tam artystów różnych profesji.

W budynku przy ulicy Łobzowskiej 3 mieści się siedziba krakowskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków. Budynek został wybudowany w 1934 r. na miejscu wyburzonych zabudowań Górnego Młyna, ze składek i darów artystów środowiska krakowskiego, według projektu prof. Adolfa Szyszko-Bohusza. Architektura nawiązuje do najmodniejszych w tym czasie trendów, w założeniu do awangardy europejskiej. Jest jednym z najlepszych w Krakowie przykładów architektury funkcjonalistycznej.
Od 1968 r. w budynku mieści się Galeria Pryzmat.

ZPAP Okręg Krakowski prowadzi działalność w zakresie integracji zawodowej artystów plastyków, ochrony prawnej statusu artysty w społeczeństwie oraz zabezpieczania warunków do pracy twórczej, animowania wszelkiej aktywności na rzecz rozwoju kultury i sztuki, kreowania i promowania różnorodnych form aktywności twórczej, udzielania pomocy socjalnej swoim członkom. Jest zorganizowaną instytucjonalnie formą reprezentacji środowiska artystycznego wobec władz państwowych oraz partnerem wobec władz i instytucji na forum międzynarodowym. Działając w strukturze ogólnopolskiej, stanowi najbardziej liczne w Europie stowarzyszenie artystów profesjonalnych zajmujących się plastycznymi dziedzinami sztuki.

Polecamy:

Kraków od A do Z / Jan Adamczewski. Kraków 1992
Przewodnik literacki po Krakowie i województwie małopolskim / Ewa Zamorska-Przyłuska. Kraków 2010
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
Zabytkowy modernizm. Dom Plastyków – do rejestru / (AN) // Dziennik Polskie 202, nr 150 (29 VI), dod. Kronika Krakowa, s. 11

Zobacz na mapie

Kościół św. Idziego ulica Grodzka 67

(…) Na niedzielne msze Miłosz chodził do małego kościółka Świętego Idziego pod Wawelem. Tam o ustalonej godzinie odbywały się msze w języku angielskim. To bardzo ważne, bo Miłosz chodził do kościoła z żoną Carol, która była Amerykanką. (…) [Przegląd Powszechny 2011, nr 1, s. 98]

Zabytkowy gotycki kościół rzymskokatolicki znajdujący się tuż pod Wawelem przy Drodze Królewskiej. Został zbudowany w pierwszej połowie XIV w. Obraz Patrona kościoła św. Idziego datowany na początek XVII w. jest anonimowego autora. Obraz ten w przeszłości otoczony był czcią i uważany za cudowny. W pierwszej połowie XX w. były przy nim wota. Stalle w prezbiterium są z różnobarwnych marmurów, wapienia pińczowskiego, piaskowca i alabastru. Ołtarz główny, późnorenesansowy z początku wieku XVII z figurami świętych oraz dwa ołtarze barokowe i ambona są z tego samego okresu, z gwiaździstym baldachimem i figurą św. Jana na szczycie. Krucyfiks z około 1520 r. i figury Matki Boskiej, św. Jana z około roku 1470 umieszczono na barokowej siedemnastowiecznej belce o wykroju trójlistnym. W kościele można podziwiać również obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI w., na desce i inne bardzo ciekawe zabytki gotyckie, renesansowe, barokowe i współczesne.

W latach 80. do remontu kościoła św. Idziego przyczynił się dominikanin o. Adam Studziński (generał brygady Wojska Polskiego, harcmistrz Związku Harcerstwa Polskiego) i uczynił z niego miejsce spotkań harcerzy i kombatantów. Rozpoczął tam działania duszpasterstwa harcerskiego, które organizuje msze i rekolekcje dla harcerek i harcerzy.

Na placu przed kościołem znajduje się Krzyż Katyński (1990).

Polecamy:

Altera Roma. Święte miejsca Krakowa / Michał Rożek. Kraków 2007
Leksykon kościołów Krakowa / Michał Rożek, Barbara Gondkowa. Kraków 2002
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
W jakimś sensie Miłosz był idealistą / z Agnieszka Kosińską, osobista sekretarką Czesława Miłosza, w mieszkaniu poety w Krakowie, z okazji wydania jej książki „Rozmowy o Miłoszu”, rozmawiają Emilia Kolinko, Tomasz Jędrzejewski i Katarzyna Grabarczyk // Przegląd Powszechny 2011, nr 1, s. 86–105

Zobacz na mapie

Wydawnictwo „Tygodnika Powszechnego” ulica Wiślna 12

Tygodnik Powszechny ukazuje się od 1945 r., założony został przez ks. kardynała Adama Stefana Sapiehę. Jest to czasopismo katolickie o tematyce społeczno-kulturalnej. Od 1999 r. redaktorem naczelnym tygodnika jest ks. Adam Boniecki. Od 2011 r. – Piotr Mucharski.

Na łamach „Tygodnika” przez lata publikował swoje wiersze Czesław Miłosz, który w 1945 r. przygotował dla pierwszego redaktora naczelnego Jerzego Turowicza rękopiśmienny tomik „Wierszy pół-perskich”. Jak sam pisał: „Z pewnych względów lubię być drukowany w „Tygodniku” (…) Te względy są przede wszystkim natury przyjacielskiej i, nazwijmy to tak, wdzięcznościowej”. [Metafizyczna pauza. Kraków 1989]

Po otrzymaniu Nagrody Nobla jedynym polskim pismem, na którego łamach Miłosz zamieszczał swoje wiersze był właśnie „Tygodnik Powszechny”.

Fundacja Tygodnika Powszechnego przyznaje Medal świętego Jerzego "za zmagania ze złem i uparte budowanie dobra w życiu społecznym ludziom, którzy wykazują szczególną wrażliwość na biedę, krzywdę, niesprawiedliwość i wrażliwość tę wyrażają czynem".

Polecamy:

Pół wieku pod włos, czyli życie codzienne „Tygodnika Powszechnego” w czasach heroicznych / Jacek Żakowski. Kraków 1999

Zobacz na mapie

Kamienica przy ulicy św. Tomasza 26 Mieszkanie nr 11

W roku 1944 r. po upadku powstania warszawskiego Czesław Miłosz wyjechał, wraz z żoną Janiną i teściową, z Warszawy. Najpierw zatrzymał się Janisławicach, zimą przybył do majątku Turowiczów w Goszycach, tam spędził Sylwestra i widział przemarsz wojsk Armii Czerwonej, potem wyruszył do Krakowa. Szukał mieszkania. Najpierw zamieszkał przy ulicy Krupniczej w Domu Literatów. W znalezieniu lokum pomógł mu przypadkowo spotkany Adam Ważyk. I tak, wraz z Brezami Miłosz zamieszkał w kamienicy przy ulicy Tomasza 26 pod numerem 11. Tam odwiedzali ich znajomi, pili herbatkę i dyskutowali o nowej rzeczywistości, postrzeganą przez Miłosza bardzo ponuro.

Z mieszkaniem przy ulicy Tomasza związana jest pewna szafa, która służyła przyszłemu Nobliście za miejsce nocnego odpoczynku.

Ulica św. Tomasza to jedna z ulic na Starym Mieście w Krakowie. Jest to bardzo stara ulica z pięknymi kamienicami. Została wytyczona na podstawie planu lokacyjnego z roku 1257. To przy niej stoją: kamienica „Badeniowska”, Grand Hotel powstały z połączenia kamienic „Wężychowskiej”, „Wierzbięcińskiej”, Hotel Saski, to pod numerem 17 mieści się słynny kabaret Loch Camelot, na rogu ulic św. Tomasza i Floriańskiej 15 w kamienicy „Pod Wiewiórką” mieściła się drukarnia Piotrkowczyków, która rozpoczęła działalność w roku 1578 i przetrwała do 1674 r., wtedy została darowana Akademii Krakowskiej z przeznaczeniem na drukarnię akademicką, a na rogu ulic Tomasza i Szpitalnej mieści się barokowy kościół z XVII w. pod wezwaniem św. Tomasza Apostoła. W latach 1955–1990 ulica nosiła nazwę Ludwika Solskiego. Łączy ulice: Sławkowską, św. Jana, Floriańską, Szpitalną i św. Krzyża.

Czesław Miłosz lubił ulicę Tomasza – jak twierdził przypominała mu Wilno.

Polecamy:

Katalog zabytków sztuki w Polsce. t. 4. Miasto Kraków, cz. 3. Kościoły i klasztory Śródmieścia, Kraków 1978
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
http://idacdonikad2.blox.pl/2009/09/Ul-sw-Tomasza.html

Zobacz na mapie

Planty

To miejsce w Krakowie wyjątkowe, nie sposób spacerować po Krakowie ominąwszy szeroki pas zieleni okalający Stare Miasto. Czesław Miłosz szczególnie upodobał sobie Planty w rejonie ulic Gertrudy i klasztoru oo. dominikanów.

Planty powstały na miejscu fortyfikacji otaczających miasto: murów obronnych oraz położonej na ich przedpolu fosy i wałów ziemnych. Był to grząski, zaniedbany teren pełniący rolę śmietniska i rowu na ścieki miasta. W roku 1820 podjęto decyzję o utworzeniu "ogrodów miejskich" na miejscu wyburzonych na początku XIX w. murów (stąd nazwa Planty – od splantowania, czyli wyrównania, uporządkowania terenu. Kierownictwo robót objął znany społecznik ziemianin Florian Straszewski, który w 1830 r. założył fundację z przeznaczeniem na utrzymanie Plant.

Najpierw posadzono drzewa, rośliny egzotyczne, założono trawniki, wybudowano nawet pawilon koncertowy, potem w 1880 r. postanowiono o ozdobieniu Plant pomnikami sławnych Polaków. Planty stały się miejscem spotkań i spacerów, a nawet uroczystości narodowych. W latach 80-tych ub. wieku ogród miejski poddano rewitalizacji, upiększono o stylowe lampy, ławki, założono nowe klomby, dosadzono drzewa.

Nie raz na jednej z ławeczek siadał Poeta, odpoczywał, dumał, obserwował…

Polecamy:

Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. 4. Miasto Kraków. Cz. 10. Śródmieście. Mury obronne i Planty, Rynek Główny / pod red. Michała Myślińskiego [t. niniejszy oprac. Maria Augustynowicz et al.]. Warszawa 2005
Planty Krakowskie / Franciszek Klein. Kraków 1914
Planty krakowskie / Joanna Torowska. Kraków 2003
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
Rewaloryzacja zespołów zabytkowych Krakowa / Jan Skiba. Kraków 1976
http://www.virtualvisiting.pl/panorama-360-Planty-Krakow.html

Zobacz na mapie

Hotel „Grand” ulica Sławkowska 5-7

W roku 1990 Czesław Miłosz zajmował apartament Grand Amore w Hotelu Grand. W księdze pamiątkowej hotelu jest jego bardzo miły wpis: Z podziękowaniem dla szefa kuchni i miłej obsługi”. Miłosz zajmował apartament, który niegdyś był salonem księżnej Marceliny Czartoryskiej. Na belkowanym suficie namalowane są amory, sławiące miłość we wszystkich językach. [Gazeta Krakowska. 2004, nr 195 (20 VIII), s. 9, 11, il.]

Grand Hotel powstał w połowie XIX w. z połączenia XVI-wiecznych kamienic „Wężychowskiej”, „Wierzbięcińskiej”. Architektem był Tadeusz Stryjeński. Posiada 62 pokoje. Obecnie dziedzińce obu kamienic są nakryte szklanym dachem. Wewnątrz znajduje się sala restauracyjna na planie ośmiokąta, nazywana Lustrzaną. Znajduje się w nim także Kawiarnia Wiedeńska, Cafe Bar oraz galeria sztuki.

Polecamy:

Grand Hotel w Krakowie / Irena Homola-Skąpska. Kraków [2005]
Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. 4. Miasto Kraków. Cz. 10. Śródmieście. Mury obronne i Planty, Rynek Główny / pod red. Michała Myślińskiego [t. niniejszy oprac. Maria Augustynowicz et al.]. Warszawa 2005
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000

Zobacz na mapie

Kawiarnia „Pod Bambusem” (obecnie Cafe Bambus) Rynek Główny 27

Czesław Miłosz był częstym gościem kawiarenki. Siadywał przy oknie, stamtąd obserwował, co dzieje się na Rynku, lubił obserwować ludzi przechodzących lub spędzających czas w pobliżu Cafe Bambus.

Cafe Bambus mieści się w kamienicy Pałac Pod Baranami, na rogu Rynku Głównego i ulicy św. Anny. Pomieszczenia są przestronne z barokowymi elementami architektonicznymi. Lokal powstał na początku lat 90.

Polecamy:

Ikonografia Rynku Głównego w Krakowie / Jerzy Banach. - Kraków : Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, cop. 1998. (Katalog Widoków Krakowa / Muzeum Narodowe w Krakowie. Pracownia Ikonografii Krakowa. t. 1)
Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. 4. Miasto Kraków. Cz. 10. Śródmieście. Mury obronne i Planty, Rynek Główny / pod red. Michała Myślińskiego [t. niniejszy oprac. Maria Augustynowicz et al.]. Warszawa 2005
Artur Potocki i jego pałac „Pod Baranami” w Krakowie / Anna Palarczykowa ; Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. - Kraków 1995. (Biblioteka Krakowska, nr 134)
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000

Zobacz na mapie

Restauracja „Pod Baranem” ulica Gertrudy 21

Restauracja znana i odwiedzana przez wielu znanych ludzi, w tym też przez Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską, bywali w niej też m.in. Adam Zagajewski, Maryla Rodowicz, Beata Rybotycka, Krzysztof Jasiński, Michał Rusinek oraz gen. Broni Mieczysław Bieniek.

Restauracja usytuowana nieopodal Wawelu, serwuje dania kuchni staropolskiej. Działa od 1997 r.

 





Zobacz na mapie

Uniwersytet Jagielloński

Na początku 1989 r. Czesław Miłosz przyjechał do Krakowa, aby odebrać tytuł Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od tego momentu Poeta odwiedza Kraków coraz częściej i chętniej, w pewnym momencie można było mówić, że mieszka w dwóch miejscach na raz: w Berkeley i Krakowie.

Uniwersytet Jagielloński, najstarsza polska uczelnia wyższa, jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie, mieszczący się w Krakowie.

Pierwszy uniwersytet w Polsce, wzorowany na Uniwersytecie Bolońskim (założonym 1088 r.) jednym z najstarszych i najważniejszych uniwersytetów Zachodniego Świata. Według ogólnoświatowego rankingu opublikowanego przez The Times Higher Education Suplement jest najlepszą uczelnią w Polsce. Jako jedyna uczelnia w kraju, Uniwersytet Jagielloński jest członkiem wielu stowarzyszeń zrzeszających najbardziej prestiżowe uniwersytety świata, m.in. Grupy Coimbra czy Europaeum.

Uniwersytet Jagielloński został założony w roku 1364 w dzielnicy Krakowa zwanej onegdaj Kazimierz. Uczelnia powstała dzięki fundacji Kazimierza III Wielkiego a odnowiona została w 1400 r. przez Władysława II Jagiełłę z fundacji Jadwigi Andegaweńskiej. W 1817 r. nadano mu nazwę Jagielloński, by podkreślić jego związki z tą dynastią.

Uniwersytet Jagielloński posiada obecnie cztery odrębne kampusy oraz budynki rozproszone w różnych częściach Krakowa, poza kampusami.

Uniwersytet Jagielloński prowadzi 10 muzeów, które prezentują zbiory dotyczące historii uniwersytetu i jego wydziałów, oraz zbiory eksponatów z niektórych dziedzin wiedzy gromadzonych przez stulecia przez krakowskich naukowców. Najcenniejsze zbiory znajdują się w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, które mieści się w historycznym budynku Collegium Maius. Znajdują się tam m.in. Globus Jagielloński, jeden z pierwszych globusów, na którym oznaczono nowy kontynent – Amerykę, przyrządy używane przez Mikołaja Kopernika, drewnianą rzeźbę króla Kazimierza Wielkiego z XIV w.

Polecamy:

Alma Mater Jagiellonica / Stanisław Dziwisz. Kraków [2005]
Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego / Krzysztof Stopka, Andrzej K. Banach, Julian Dybiec. Kraków 2000
Historyja Uniwersytetu Jagiellońskiego / Kazimierz Morawski. Kraków 1900
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
http://dziedzictwo.polska.pl/katalog

Zobacz na mapie

Dom Literatów ulica Krupnicza 22

Na początku roku 1945 poeta przybył do Krakowa wyzwolonego właśnie przez Armię Czerwoną i wprowadził się z żoną Janiną do Domu Literatów przy Krupniczej 22, było tam dosyć ciasno i zbyt gwarno, dlatego Pisarz poszukiwał innego lokum – wkrótce przeniósł się na ulicę św. Tomasza 26.
„Bardzo lubię Kraków. Kraków podoba mi się, bo jest to prawdziwe miasto uniwersyteckie, ale takiego rozmiaru, który jest jeszcze ludzki (…) [http://www.karnet.krakow.pl/aktualnosci/literatura/18/krakow-czeslawa-milosza.html].

Dom przy Krupniczej 22 to dawna kamienica czynszowa z dwoma oficynami. Wybudowana na początku XX w. W 1945 r. budynek stał się siedzibą nowopowstałego Związku Literatów. W sali głównej zrobiono stołówkę, miejsce zebrań, odczytów. Na piętrze były biuro, gabinet prezesa, biblioteka i pokój gościnny. W latach 1945–1957 w Domu Literatów mieszkało wielu pisarzy, artystów, częstym gościem był Czesław Miłosz. Ze względu na tak liczne i znakomite grono mieszkańców kamienicę przez jakiś czas nazywano Domem 40 Wieszczów, lub Czworakami dla Literatów. Panowała w nim iście rodzinna atmosfera. Jednak część literatów znalazła dla siebie mieszkania w lepszych warunkach i opuściła kamienicę. W 1978 r. literaci od ówczesnych władz otrzymali budynek przy Kanoniczej 7. W 1983 r. ZLP został rozwiązany a w jego miejsce powstał nowy związek Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, który obecnie urzęduje przy ulicy Kanoniczej. Z czasem kamienica opustoszała i straciła charakter miejsca toczącego się życia środowiska literackiego i artystycznego. Domu Literatów poświęcił dwa utwory Tadeusz Kwiatkowski: Niedyskretny urok pamięci (1982) i Panopticum (1995).

Polecamy:

Encyklopedia Krakowa / red. Antoni Henryk Stachowski. Warszawa 2000
Muzy na Krupniczej / Władysław Bodnicki. Kraków 1982

Zobacz na mapie

Skałka Kościół śś. Michała i Stanisława, Krypta Zasłużonych ulica Skałeczna 15

27 sierpnia 2004 r. Czesław Miłosz został pochowany na skałce w Krypcie Zasłużonych.

Wcześniej Miłosz był na Skałce z Jerzym Andrzejewskim w lecie 1941 r. po odwiedzeniu w Krzeszowicach Kazimierza Wyki. Niezwykła historia, bardzo znacząca i złożona. Opowiada o tym Andrzejewski (nie wymieniając nazwiska wyklętego w PRL przyjaciela) w przedmowie do Lorda Jima Josepha Conrada, gdyż decyzję o emigracji wielkiego prozaika, nota bene jednego z krakowskich bohaterów Traktatu poetyckiego, skojarzył ze swoim i Miłosza impulsem, pod wpływem którego „poczęli się ze Skałki w milczeniu wycofywać, zrazu powoli, nieomal na palcach, później w miarę oddalania się coraz bardziej przyspieszonymi krokami” [http://www.karnet.krakow.pl/aktualnosci/literatura/18/krakow-czeslawa-milosza.html]

Skałka to potoczna nazwa kompleksu sakralnego – kościoła św. Michała i przylegającego do niego klasztoru paulinów przy ulicy Skałecznej 15. Jest to sanktuarium męczeństwa św. Stanisława, biskupa krakowskiego, znajdujące się niedaleko Wawelu, nad Wisłą, na niewielkim wzgórzu, zbudowanym z białego wapienia jurajskiego. Z kościołem na Skałce związana jest historia króla Bolesława Śmiałego i biskupa krakowskiego Stanisława. W roku 1079 biskup został za zdradę stanu skazany przez króla na śmierć i ścięty (wg legendy właśnie na Skałce), ale w konsekwencji król musiał opuścić kraj. Kościół uznał biskupa świętym i kanonizował go w roku 1253. Papież Innocenty IV jako podstawę kanonizacji uznał cuda czynione nad grobem biskupa.

Polecamy:

Nieśmiertelni. Krypta Zasłużonych na Skałce / pod red. Franciszka Ziejki. Kraków 2010
Sarkofag Poety / (mas) // Gazeta Krakowska 2004, nr 199 (25 VIII), s. 1, 8
Skałka. Kościół i klasztor paulinów w Krakowie / [red. Jan Mazur, teksty Stanisław J. Dziedzic]. Kraków 1999
Wawel i Skałka. Panteony polskie / Michał Rożek. Wrocław 1995
http://www.skalka.paulini.pl/page,2.html

Zobacz na mapie

Dom pod Trzema Koronami ulica Kanonicza 7

Czesław Miłosz jak tylko mógł to bywał w siedzibie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich mieszczącego się na piętrze kamienicy. SPP – zrzeszenie twórcze założone w 1989 r. w Warszawie, jako kontynuacja rozwiązanego w roku 1983 przez władze państwowe Związku Literatów Polskich (ZLP). Zaglądał też do kawiarni U Literatów mieszczącej się na parterze, tu spotykał się ze znajomymi.

Kanonicza to ulica osady Okół pod samym Wawelem, przyłączona do Krakowa w 1401 r. Znajdowały się tutaj domy kanoników katedralnych (księży zarządzających katedrą). Przedłużenie południowej pierzei stanowił niegdyś mur obronny wraz z Bramą Poboczną. Do dziś zachowało się wiele renesansowych i barokowych kamienic z ozdobnymi portalami.

Kamienica nr 7 zwana też Dom pod Trzena Koronami to dwukondygnacyjny, jednotraktowy i pięcioosiowy budynek frontowy. Powstał w II połowie XIV w. z fundacji kanonika Nawoja Topora z Tęczyna. Z tego też czasu pochodzi niewielkie okienko w skromnym kamiennym obramieniu, tkwiące jakby przypadkowo na parterze fasady. Kamienica posiada sień przejezdną, wyjątkowo umieszczoną w osi bocznej. Dom został przebudowany po pożarze w 1455 i z tamtych lat pochodzą piwnice oraz ceramiczna posadzka na pierwszym piętrze. Przebudowywano go jeszcze kilka razy (po 1504, a przed 1523 z inicjatywy kanonika Jana Karnkowskiego). W XVI w. zbudowano galerię arkadową od strony dziedzińca. W XIX w. zburzono oficyny. Dom został gruntownie odnowiony w latach 1975–1979.

Na parterze nadal działa kawiarnia „U Literatów“, gdzie może wstąpić każdy strudzony zwiedzaniem turysta. Wnętrze zachwyca stylowym wyposażeniem, z późnorenesansową kolumną międzyokienną w pierwszej izbie. Do niej prowadzą kute w blasze późnogotyckie wrota z początku wieku XVI.

W kawiarni można zobaczyć też Tarczę Bractwa Dzwonników Zygmunta. Po dzwonieniu Członkowie Bractwa tradycyjnie spotykają się w kawiarni przy kuflu piwa. Każdy z dzwonników ma swój kufel opatrzony imieniem i nazwiskiem oraz numerem podług starszeństwa.

Polecamy:

Dom Literatów na Kanoniczej / (J.S.) // Krak 1984, nr 4, s. 17-18
Encyklopedia Krakowa / red. Antoni Henryk Stachowski. Warszawa 2000
Przewodnik po architekturze Krakowa / Marcin Fabiański, Jacek Purchla. Kraków 2000
Żal tylu lat tradycji / (PSZ) // Dziennik Polski 2008, nr 58 (8 III), dod. Kronika Krakowa, s. 2

Zobacz na mapie

Cmentarz Rakowicki - Grób ojca Czesława Miłosza, Aleksandra Miłosza

W 1959 r. zmarł w Krakowie jego ojciec, Aleksander, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXIII, rząd 11, miejsce 18). Dopiero w czerwcu 1981 r. mógł odwiedzić grób ojca. Poetę witano już jako laureata Nagrody Nobla.

Jedna z największych nekropolii w Krakowie, jego powierzchnia wynosi 42 ha. Cmentarz jest zabytkiem o dużej wartości historycznej i artystycznej. Część nagrobków jest dziełem znanych architektów, m.in. Teofila Żebrawskiego, Feliksa Księżarskiego, Jakuba Szczepkowskiego, Sławomira Odrzywolskiego, a także rzeźbiarzy: Wacława Szymanowskiego, Tadeusza Błotnickiego, Karola Hukana.

Obecnie na Cmentarzu Rakowickim mogą być pochowani tylko właściciele rodzinnych grobowców lub osoby zasłużone dla Krakowa. W 1981 r. powołano Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa, w ramach którego działa komisja ds. Ratowania Cmentarzy Krakowa i Ziemi Krakowskiej. OKRK organizuje coroczne kwesty prowadzone przez znanych artystów, harcerzy i włodarzy miasta na rzecz ratowania zabytkowych grobowców i nagrobków.

Polecamy:

Cmentarz Rakowicki w Krakowie / Karolina Grodziska-Ożóg. Kraków 1087
Cmentarze Krakowa / Anna Więcek, Mariusz Gotfryd. Kraków 2004

Zobacz na mapie